Miljarden via EU-Landbouw voor biodiversiteit leverden niks op

Tien jaar gemeenschappelijk landbouwbeleid in de Europese Unie heeft de achteruitgang aan biodiversiteit niet kunnen stopzetten, laat staan verbeteren of uitbreiden.

Tientallen miljarden EU-geld heeft slechts een beperkte remmende invloed hebben gehad op de achteruitgang in biodiversiteit, zo blijkt uit een onderzoek van de EU-Rekenkamer.

In het bijzonder wordt het effect van rechtstreekse betalingen aan boeren voor het verminderen van het verlies als minimaal beschouwd. Daarnaast geven de Europese Commissie en de EU-landen vaak de voorkeur aan maatregelen met een gering effect, zo constateert de Rekenkamer. Bovendien waren al die bio-diversiteitsdoelen weinig ‘controleerbaar’ geformuleerd.

De soortenrijkdom op landbouwgronden blijft daardoor achteruitgaan. Sinds 1990 zijn de populaties akker- en weidevogels en graslandvlinders (een goede indicator voor veranderingen) met meer dan 30 procent gedaald. Ook de verscheidenheid aan kleine zoogdieren, insecten en natuurlijke vegetatie liep terug. De intensieve landbouw blijft een belangrijke oorzaak van de verslechtering, zo stelt de Europese Rekenkamer vast in het rapport dat vrijdag werd gepubliceerd.

De afgelopen zeven jaar trok de Europese Commissie bijna honderd miljard euro uit voor biodiversiteit, waarvan driekwart via de begroting voor gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB). Maar die uitgaven halen weinig uit en de manier waarop de Europese Commissie de bestedingen in de gaten houdt, is onbetrouwbaar. Dat hebben de Rekenkamercontroleurs vastgesteld na controlebezoeken aan Cyprus, Duitsland, Ierland, Polen en Roemenië.

De biodiversiteit en de rol van de landbouw zijn opnieuw een actueel onderwerp omdat er binnenkort beslist moet worden over (de financiering van) een nieuwe EU-beleid. Het nieuwe Green Deal-beleid combineert straks Klimaat, Milieu, Voedsel, Gezondheid en Biodiversiteit, waarvan ongeveer de helft ook relevant is voor de landbouw.

“Het gemeenschappelijk landbouwbeleid is onvoldoende gebleken om de achteruitgang van de biodiversiteit op landbouwgrond tegen te gaan”, aldus rekenkamerlid Viorel Stefan. In een reactie erkent de Europese Commissie dat de tientallen miljarden via de landbouwfondsen weinig hebben bereikt voor de biodiversiteit, maar benadrukte ook dat in Green Deal en F2F bétere afspraken worden voorbereid.

Voorzitter van de Landbouwcommissie van het Europees Parlement Norbert Lins bestempelde het rapport tot ‘politiek en ideologisch’, aangezien het geen rekening houdt met de huidige GLB-onderhandelingen en de reeds geboekte vooruitgang. “Andere oorzaken zoals verstedelijking, aanleg en afdichting van bodems moeten ook worden aangepakt om het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen”, zei Lins.

Volgens Greenpeace laat het rapport eens te meer zien dat blindelings betalen voor hectares, onderwijl negerend hoe ze worden bewerkt, een ramp voor de natuur kan zijn. De pogingen om het huidige GLB te vergroenen zijn verwaarloosbaar geworden. De organisatie roept op het stelsel van rechtstreekse betalingen per hectare te schrappen en boeren te gaan uitbetalen op basis van de voordelen die zij samenleving en milieu bieden.