Europees-Britse handelsafspraak voorkomt op nippertje exportchaos

Onderhandelaars van de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk hebben een overeenkomst bereikt over hun toekomstige handelsrelatie. Daarmee is een Brits vertrek uit de EU zónder handelsafspraken voorkomen, en ook dat er over twee weken handelsbelemmeringen en WTO- invoertarieven zouden gaan gelden. Ook dreigde een douane-chaos.

De ellenlange files bij Dover van de afgelopen dagen hadden weliswaar een andere oorzaak (reisbeperkingen door de corona) maar wierpen volgens velen al hun schaduw vooruit naar de toekomstige brexit-werkelijkheid.

EU-leiders benadrukken dat er in het voorlópige verdrag instrumenten zijn ingebouwd om de gemaakte afspraken af te dwingen, en desnoods alsnog invoertarieven op te leggen als de overeenkomst wordt geschonden. Het Britse Parlement stemt op 30 december over de deal. Het Europees Parlement mogelijk al op 28 december. Ook moeten de regeringen van alle 27 EU-landen er mee instemmen.

De laatste twistpunten draaiden om vis. Die kwestie leek lange tijd onoplosbaar. Het Verenigd Koninkrijk eiste volledige zeggenschap over de eigen wateren, terwijl de EU zo veel mogelijk de huidige situatie wilde handhaven. Hierover zijn nu afspraken gemaakt die de sector voor de komende 5,5 jaar grotendeels ongemoeid laat. Op termijn zal de Europese visserij wel moeten inleveren. Hierover wordt in de komende jaren verder onderhandeld.

Hoe het volledige verdrag met afspraken eruitziet, is moeilijk te zeggen: het akkoord telt zo’n tweeduizend pagina’s en de tekst is technisch ingewikkeld. Naar verluidt valt aardappel-zaaigoed uit Schotland om een of andere reden búiten de afspraken, en komt er mogelijk wél een maximum-quotum, en misschien wel Europese invoerrechten. De Schotten hebben al woedend gereageerd op hun uitverkoop door Boris Johnson.

Het Verenigd Koninkrijk verliet de Europese Unie begin dit jaar en doet sindsdien niet meer mee met de besluitvorming in Brussel. In dit overgangsjaar bleef het land echter de facto EU-lid, door een verlengde deelname aan de interne EU-markt en de douane-unie. Die overgangsperiode loopt op 31 december af.

Het uitblijven van een akkoord zou betekenen dat de handel tussen het VK en de EU van de ene op de andere dag zou moeten plaatsvinden volgens de regels van de Wereldhandelsorganisatie. Dat betekent dat er tarieven en quota zouden komen, met grote economische schade tot gevolg. Wat voor de Nederlandse economie en bedrijfstakken de precieze gevolgen zijn, zal de komende weken duidelijker worden.