De Europese Commissie pleit voor nieuwe regels voor de toelating van nieuwe lidstaten. Daarmee zouden zes Balkan-landen moeten voldoen aan strengere criteria. Ook kunnen de al eerder in gang gezette onderhandelingen worden stopgezet of zelfs teruggedraaid. De huidige 27 EU-landen krijgen daarover méér te zeggen.
Met deze nieuwe procesafspraken hoopt de Europese Commissie de bezwaren te kunnen wegnemen bij de Franse president Emmanuel Macron. Die vindt dat de Europese Unie eerst grondig gemoderniseerd en hervormd moet worden, voordat nieuwe leden kunnen worden toegelaten. Andere EU-regeringsleiders vinden dat die twee processen wel samen kunnen vallen.
Twintig jaar geleden kregen de Balkanlanden uitzicht op het Europees lidmaatschap. Kroatië werd tot nu toe als enige toegelaten. De toetreding van andere zit sinds oktober in een serieuze impasse. De Franse president Emmanuel Macron stelde zijn veto tegen toetredingsonderhandelingen met Noord-Macedonië en Albanië. Nederland en Denemarken pleiten voor ontkoppeling van die twee dossiers. Ze hadden vooral reserves tegen de start van de gesprekken met Albanië, dat zij nog steeds te corrupt vinden.
Europees Commissie-voorzitster Ursula von der Leyen hoopt het tij te kunnen keren met een nieuwe onderhandelingsmethode, een nieuwe poging Noord-Macedonië en Albanië aan de onderhandelingstafel te krijgen en een economisch hulpplan voor de hele regio. In mei is in Zagreb een nieuwe top met de Balkanlanden gepland.
Euro-critici menen dat de nieuwe regels ertoe zullen leiden tot de toelating van de Balkanlanden nog langer zal worden uitgesteld. Mogelijk wordt eerst de uitkomst afgewacht van de twee jaar durende EU-Toekomst-Conferentie die later dit jaar van start gaat en eind volgend jaar wordt afgesloten. De EU-leiders willen die conferentie gebruiken om alle huidige procedures, besluiten en begrotingen te moderniseren, een wens die ook de Franse president Macron al meerdere keren heeft bepleit.
De Hongaar Oliver Varhelyi, de EU-commissaris voor de uitbreiding, maakt van eerbied voor de rechtsstaat het begin- en eindpunt van de gesprekken. Dat thema komt als eerste aan bod in de gesprekken. Zonder een overeenkomst wordt niet gesproken over de aanpassing aan de Europese regels. Als een kandidaat-land zijn rechtsregels weer op losse schroeven zet, kunnen de onderhandelingen gepauzeerd of stopgezet worden. Ook de financiële steun aan die landen kan worden teruggeschroefd.
De Europese Commissie hoopt op de reguliere EU-top in maart groen licht te krijgen voor de gesprekken met Noord-Macedonië en Albanië. In Franse regeringskringen werd gisteren voorzichtig positief gereageerd op de nieuwe methode, al wil dat niet zeggen dat Parijs Noord-Macedonië en Albanië al verwelkomt. Nederland benadrukt dat ‘elk land op zijn eigen merites wordt beoordeeld’. Den Haag wijst erop dat Albanië nog veel werk heeft te doen in de strijd tegen georganiseerde misdaad(bendes) en corruptie.