Duitsland is toch bereid om met de EU-landen verder te onderhandelen over het oprichten van een Europese bankenunie en het instellen van een Europees depositogarantiestelsel. Het gaat om een belangrijke Duitse concessie, omdat de Duitsers zo’n brede garantie voor spaargeld eerder juist blokkeerden. Berlijn is huiverig dat financieel sterke landen eerder en vaker zwakke landen zouden moeten helpen.
De Duitse minister van Financiën Olaf Scholz heeft dat voorstel uiteengezet in een ingezonden brief in zakenkrant Financial Times. De bewindsman benadrukt daarbij dat het “geen kleine stap” is voor een Duitser om open te staan voor een Europese spaargarantie. Hij zal het voorstel ongetwijfeld ook vandaag bespreken met de ministers van Financiën van de eurolanden.
Het Duitse plan komt neer op een soort afgevlakte variant van een eerder voorstel van de Europese Commissie uit 2017. Dat plan kon destijds niet verder uitgewerkt worden, omdat er weerstand was van Duitse banken. Ook in Nederland zag niet iedereen die plannen zitten.
Wel stellen de Duitsers nog steeds veel voorwaarden, maar een effectievere (min of meer verplichte) samenwerking van banken in de EU-landen is al jarenlang een wens van veel EU-bestuurders. Ook de benadering dat de sterkste schouders de zwaarste lasten moeten dragen wordt welisewaar door veel politici met de mond beleden, maar nog steeds zijn financieel-gezonde landen huiverig om het grootste deel van de rekening te betalen.
In de eerste plaats moeten er volgens Scholz gemeenschappelijke regels komen voor gevallen waarbij banken in de problemen komen. Zo vindt Scholz dat problemen bij een bank eerst opgevangen moeten worden door het bestaande, nationále depositogarantiestelsel in het betreffende land. Pas als dat niet toereikend is, zou de Europese garantieregeling aangewend moeten worden.
Grote banken uit de Bondsrepubliek reageren ditmaal positief. “De timing van het initiatief is verstandig gekozen”, liet Commerzbank-baas Martin Zielke weten. Volgens hem is het aan de aankomend voorzitter van de Europese Commissie, de Duitse Ursula von der Leyen, te danken dat het debat weer op gang gekomen is en er nu lijnen worden verzet.
De Nederlandse minister Wopke Hoekstra (Financiën) is opgetogen over de bereidheid van Duitsland om een Europees depositogarantiestelsel op te zetten. De oprichting van het stelsel ligt al sinds eind 2015 op tafel maar wordt tot nu toe vooral door Duitsland tegengehouden. Berlijn is bang te moeten opdraaien voor falend bankenbeleid in andere landen, en verwijst daarbij vooral naar de eerdere crisis in Griekenland.
Voor Duitsland, maar ook Nederland, is het belangrijk dat de banken eerst hun eigen balansen opschonen en risico’s ‘slechte leningen’ door hun eigen regeringen terugdringen. Nederland hamert er al geruime tijd op om staatsobligaties niet als risicoloze beleggingen te beschouwen. Voor landen als Italië, waar veel banken staatsobligaties van eigen de eigen regering kopen, ligt die kwestie heel gevoelig.