Het aantal strafbare milieumisdrijven in de Europese Unie wordt fors uitgebreid, en ook worden de straffen fors verhoogd. Het Europees Parlement heeft met overgrote meerderheid ingestemd met een nieuwe EU-richtlijn tegen milieucriminaliteit. Milieumisdrijven zijn in financiële omvang inmiddels na drugs en mensensmokkel de derde bron van inkomsten van de georganiseerde misdaad.
Ook wordt de strijd met milieucriminelen nog meer aangebonden. Mensen of ondernemers die milieudelicten plegen, krijgen voortaan een gevangenisstraf opgelegd. De lengte ervan is afhankelijk van hoe langdurig, ernstig of omkeerbaar de milieuschade is. Op gekwalificeerde misdrijven staat straks acht jaar cel en strafbare feiten waarbij doden vallen staat in de toekomst tien jaar gevang. Voor andere strafbare feiten geldt straks maximaal vijf jaar celstraf.
De geactualiseerde lijst van milieumisdrijven bevat onder andere illegale houthandel, verontreiniging door schepen en inbreuken op de EU-wetgeving voor chemische stoffen. Het gaat ook om ‘gekwalificeerde misdrijven’, zoals grote bosbranden of uitgebreide vervuiling van de lucht, water en bodem. Dat leidt onder meer tot vernietiging van ecosystemen, vergelijkbaar met ecocide. Daarbij moet wel duidelijk zijn dat de daders/vervuilers wísten dat hun handeling (of nalatigheid) strafbaar was, en dat het desondanks (=opzettelijk) werd gedaan.
Volgens mede-onderhandelaar Toine Manders (CDA) krijgt de nieuwe EU-richtlijn een ‘dynamisch’ karakter om tussentijdse aanpassingen mogelijk te maken, en in sommige gevallen zelfs achterom-te-kijken. Hij wees er op dat de milieucriminaliteit zich razendsnel ontwikkelt, en steeds van nieuwe technieken en methodes gebruik maakt. Ook kunnen ogenschijnlijk ‘gewone’ bedrijfsactiviteiten toch schadelijk zijn (voor mens of milieu), en daarmee ook strafbaar.
‘Het wordt tijd dat we deze grensoverschrijdende criminaliteit op EU-niveau bestrijden via geharmoniseerde en afschrikkende sancties,’ zei Manders. ‘Met deze overeenkomst ligt de rekening bij de vervuiler.’ Bovendien is het belangrijk dat mensen in leidinggevende functies bij vervuilende bedrijven, maar ook de firma’s zelf, aansprakelijk worden gesteld. ‘Met de invoering van een zorgplicht is er geen plaats meer om je te verschuilen achter vergunningen of mazen in de wetgeving.’
EU-landen mogen straks zelf bepalen of ze ook strafbare feiten vervolgen die níet op hun eigen grondgebied zijn gepleegd. Het kan dus zijn dat milieucriminelen die in derde landen schade aanrichten, door een EU-lidstaat worden vervolgd. Ook moeten de EU-landen gespecialiseerde opleidingen voor politiemensen, rechters en openbare aanklagers organiseren.