Mercosur-deal zorgt nog steeds voor onrust binnen de EU-landbouw

De onderhandelingen over een mogelijk vrijhandelsakkoord tussen de Europese Unie (EU) en de Mercosur-landen blijven voor veel onrust zorgen. Volgens critici kan een goedkope import van Zuid-Amerikaanse voedsel- en landbouwproducten Europese boeren in het nauw drijven. 

Voorstanders, waaronder ook veel leden van het Europees Parlement, wijzen vooral op de voordelen en beschuldigen tegenstanders van stemmingmakerij en misleidende berichtgeving. Bij het Europees Parlement in Straatsburg wordt woensdag – voor de zoveelste keer – door de invloedrijke Europese agri-lobbygroep een boerenbetoging gehouden 

In Polen wordt een hevige discussie gevoerd over de gevolgen van het Mercosur-akkoord. Tegenstanders zouden volgens Poolse media boeren bang maken met doemscenario’s over goedkope vlees- en landbouwproducten uit Zuid-Amerika. Deze producten zouden met lagere productie- en kwaliteitsnormen worden geproduceerd, waardoor de concurrentiepositie van Poolse landbouwers zou verzwakken. 

De Poolse regering staat in eigen land onder druk van tegenstrijdige belangenorganisaties. Daarnaast is Polen dit half jaar voorzitter van de Europese Unie, en moet Warschau zorg dragen voor een soepel verloop van het Europese proces van besluitvorming.

Europees Landbouwcommissaris Christophe Hansen wijst vooral op de voordelen van de handelsovereenkomst. In een interview stelt hij dat de Europese landbouwsector juist profiteert van toegang tot nieuwe exportmarkten. Volgens Hansen is het cruciaal dat de EU duidelijke afspraken maakt met Mercosur-landen over kwaliteit- en milieu-eisen, zodat er een gelijk speelveld ontstaat. Alleen dan kan volgens hem worden voorkomen dat Europese boeren de dupe worden.

Als er al oneerlijke concurrentie zou ontstaan, heeft Brussel een schaderegeling van ruim een miljard euro voorbereid, mede op aandrang van de Franse president Macron. Franse boeren hebben afgelopen dagen opnieuw wegen geblokkeerd uit protest tegen de definitieve goedkeuring van het Mercosur-verdrag.

Een terugkerend punt in het debat is dat onjuiste of onvolledige informatie de discussie vertroebelt. Een EU-zegsman waarschuwt dat boeren in verscheidene EU-landen misleid worden door ‘nepnieuws’. Volgens deze bron moet de Europese Commissie meer doen om correcte informatie te verspreiden. In het vacuüm dat ontstaat bij gebrek aan betrouwbare cijfers, kan weerstand gemakkelijk de kop opsteken en verder groeien, zo waarschuwde hij.

In het Europees Parlement wordt de weerstand niet zo zeer gevoed door politieke meningen of fractie-standpunten, maar vooral door nationale gevoelens. Politici uit landen met een sterke landbouwsector zoeken elkaar op. Ze houden een agrarische coalitie in stand die niet per se ideologisch is, maar vooral economisch is bepaald. Dit maakt het vinden van overeenstemming in Brussel lastig.

Voorstanders van de deal zeggen dat de economische voordelen niet zomaar weggewuifd mogen te worden. De EU zou in ruil voor het openstellen van de markt ook kunnen eisen dat Mercosur-landen zich aan bepaalde milieunormen gaan houden. Bovendien kan het akkoord leiden tot innovaties, kennisuitwisseling en nieuwe handelsrelaties. De Europese handel met Zuid-Amerika gaat niet alleen over landbouw of voedsel, maar ook over techniek of auto’s en andere gebruiksgoederen.

Niettemin blijft er grote twijfel. Zo is de grote vraag of er voldoende EU-controle mogelijk is op de naleving van strikte regels voor milieu, dierenwelzijn en voedselkwaliteit. Boerenorganisaties stellen diverse vragen over duidelijke garanties, terwijl politieke leiders onder druk staan van zowel handelspartners als de eigen achterban. Het gebrek aan consensus binnen de EU en de grote verscheidenheid aan nationale belangen bemoeilijken het definitieve besluit over het handelsverdrag.