De Europese Unie gaat de financiële steun aan Turkije drastisch verminderen. Dit blijkt uit een brief van Josep Borrell, de hoge vertegenwoordiger voor buitenlands beleid van de EU. De financiële steun voor de opvang van vluchtelingen, de zogeheten Turkije-deal, blijft wel volledig in stand. Borrell noemde het gasconflict in de Middellandse Zee en het militaire offensief van Ankara in Syrië als redenen.
Turkije is al tientallen jaren ‘toekomstig’ EU-lid’, maar de toetredingsonderhandelingen zitten helemaal vast. Alle kandidaat-lidstaten krijgen van Brussel financiële steun om hun staatsorganisatie voor te bereiden op Europese regels en criteria. Sinds het aan de macht komen van de islamistische AK-partij en president Erdogan, kiest Turkije steeds meer een koers gericht op het Midden-Oosten, en op een eigen Turkse nationaliteit.
De laatste jaren kwamen Turkije en de EU steeds vaker lijnrecht tegenover elkaar te staan. Al jarenlang zorgt de Europese sympathie voor de Koerden voor spanningen met Ankara, dat met veel militair machtsvertoon optreedt tegen Koerdische groeperingen, niet alleen in het zuidoosten van Turkije maar soms ook in het noorden van Irak.
Sinds kort is Turkije in de burgeroorlog in Syrië bondgenoot van pro-Assad groeperingen, samen met de Russen, terwijl de EU-landen en de NAVO tégenstanders van de Syrische president steunen, inclusief Koerdenstrijders. Ook in het strijdgewoel in Libië dreigt Turkije geheel z’n eigen gang te gaan.
Mede door die anti-Europese houding van president Erdogan gingen in de Europese Unie steeds vaker stemmen op om de haperende toetredingsbesprekingen met Turkije maar helemaal af te breken. Dat vonden sommige Europese politici en sommige EU-landen al te ingrijpend, waarna de besprekingen min of meer stilgelegd werden. De betalingen, die oorspronkelijk 3,5 miljard euro zouden bedragen in de jaren 2014 tot 2020, raakten dienovereenkomstig controversieel.
Tegenstanders van een definitieve breuk met Ankara betogen dat EU-subsidies voor ‘goede’ projecten die de lokale Turkse bevolking ten goede komen, in dat geval ook zouden worden afgeschaft. Daarom wordt nu door Borrell niet álle steun gestaakt, maar deels in stand gehouden.
De EU heeft besloten de zogenaamde pre-toetredingssteun met driekwart te verlagen. Turkije zal dit jaar slechts 168 miljoen euro ontvangen van het zogenaamde IPA-programma voor pre-toetreding tot de EU. 150 miljoen euro blijft gaan naar projecten voor versterking van democratie en rechtsstaat, en blijft 18 miljoen euro gaan naar een programma voor plattelandsontwikkeling.
Borrell zei volgens Duitse en Koerdische bronnen dat de EU de hulp eerder al met in totaal 1,2 miljard euro had verlaagd sinds 2017. De commissaris voor buitenlands beleid rechtvaardigde de nieuwe sancties met de ongeoorloofde gasboringen van Turkije voor de kust van EU-lid Cyprus en met de militaire operatie van Turkije in het noordoosten van Syrië. Borrell benadrukte echter dat EU-hulp relevant blijft vanwege de bevordering van democratie en de rechtsstaat.