De Europese Unie beschikt niet over procedurele, juridische of financiële mogelijkheden om de varkensindustrie gericht te ondersteunen. Bovendien heeft hun slechte marktpositie niet zozeer een agrarische oorzaak, maar een financieel-economische. Dat zegt adjunct directeur-generaal Scannell van het EU-commissariaat in Brussel.
De ambtelijke top van EU-LNV gaf dinsdag in de landbouwcommissie van het Europees Parlement een toelichting op de marktsituatie in de varkensmarkt. Veel EU-landen dringen al maanden aan op EU-steun om hun kleine en middelgrote varkensfokkers te hulp te schieten.
De EU-dienstleiding zegt dat de meeste (financiële) problemen in de varkensindustrie veroorzaakt worden door corona (ziek personeel, minder slachtcapaciteit, minder horeca-omzet) en door inflatie en economie (hogere brandstofprijzen, duurder diervoeder). Die oorzaken hebben geen ‘agrarische’ maar een ‘ economische’ oorsprong, en de gevolgen ervan horen vooral op het bordje van Economische Zaken of de staatshoofden, zo zegt de ambtelijke top.
Daarnaast is voor een aantal EU-landen de export naar (de grote afzetmarkt) China weggevallen door uitbraken van de Afrikaanse varkenspest in hun land. Maar dat geldt niet voor andere EU-landen die nog AVP-vrij zijn: die exporteren nog wel naar China.
De Europese Commissie wijst er op dat EU-maatregelen altijd moeten gelden voor iedereen: gelijke monniken, gelijke kappen. De EU mag geen financiële steun geven aan een paar (kleine) varkenshouderijen in een paar EU-landen. De topambtenaar wijst er bovendien op dat 75 procent van de varkensmarkt in handen is van 2 procent van grote vleesconcerns. Die kunnen de huidige hoge kosten nog wel ophoesten.
In tegenstelling tot het landbouwbeleid heeft Brussel geen directe lijntjes met de individuele (varkens-)bedrijven, en zijn er geen overleg-lijntjes met de EU. De varkensindustrie wil juist zo min mogelijk met Brussel te maken hebben. EU-landen zelf mogen wel tijdelijke financiële steun aan sommige van hun varkensbedrijven geven. Dat doen op dit moment negen EU-landen, in allerlei verschillende vormen.
De enige technische mogelijkheid die de Europese Commissie ziet, is de tijdelijke opslag van varkensvlees in koelhuizen. Door een deel van het aanbod uit de markt te nemen, zouden de prijzen (theoretisch) moeten gaan stijgen. Maar volgens de EU-technocraten ziet de varkensindustrie daar niet zo veel in, omdat het hooguit uitstel-effect heeft omdat dat vlees uiteindelijk toch weer op de markt komt.
EU-commissaris Janus Wojciechowski wil daarom tot nu toe niet ingrijpen. Hij blijft ervan overtuigd dat de sector zelf een uitweg zal vinden. Hij heeft vorige week beloofd uiterlijk eind januari met een catalogus van mogelijke maatregelen te komen. Hij sluit echter tot nu uit dat er met extra Europese subsidies wordt ingegrepen.