Poolse premier noemt 100 miljoen extra steun ’te weinig en te laat’

De Europese Commissie is bereid om nog eens 100 miljoen euro uit de crisisreserve vrij te maken voor boeren in vijf Oost-Europese buurlanden van Oekraïne. De Poolse premier Mateusz Marowiecki noemt dit bedrag “te weinig en te laat”. 

De extra steun is bedoeld als schadevergoeding voor de marktverstoringen na Europese steunacties voor Oekraïne. Eerder maakte de EU al 56 miljoen euro vrij voor deze schadevergoedingen.

Achter de schermen wordt momenteel druk ambtelijk overleg gevoerd tussen de EU en de vijf buurlanden en Oekraïne over technische mogelijkheden om ervoor te zorgen dat de Oekraïense export daadwerkelijk wordt geëxporteerd en niet op markten in de buurlanden wordt verhandeld. De protesten van de vijf buurlanden zijn niet alleen gereicht tegen de graanhandel, maar ook tegen de heffingsvrije import van vlees en andere voedselproducten.

In Oost-Europa wordt de landbouwsector zwaar getroffen door de Europese steunacties voor Oekraïne. Dit land heeft de grootste graanoogst ter wereld en een groot deel gaat naar de EU-landen. Door de steunacties is de graanprijs echter sterk gedaald en hebben boeren in de buurlanden van Oekraïne te maken met concurrentie van goedkope Oekraïense granen op de lokale markt. Dit heeft tot gevolg dat de boeren in deze landen minder verdienen en dat de lokale economieën schade oplopen.

Critici zeggen dat de Poolse klachten over hun stilvallende graanverkopen overdreven zijn, omdat Polen afgelopen jaar meer landbouw- en voedselexporten heeft gerealiseerd dan voorgaande jaren. Europa-columniste  Carolien de Gruyter van NRC Handelsblad toont aan dat Polen er veel aan heeft gedaan om meer Europees geld binnen te harken. Zo heeft het land de Europese Commissie onder druk gezet om de steunregeling voor de boeren in Oost-Europa uit te breiden. 

Volgens sommige rapporten exporteerde Polen in 2022 meer landbouw- en voedselproducten dan in voorgaande jaren. Daarnaast heeft Polen in 2022 aanzienlijk meer Europese subsidies gekregen dan voorgaande jaren. In totaal ontving Polen 12,5 miljard euro aan landbouwsubsidies, wat een stijging is van 70 procent ten opzichte van 2021.

De Poolse blokkade van doorvoer van Oekraïense landbouwproducten wordt in de Poolse politiek ook gezien als verkiezingsretoriek. Later dit jaar worden in Polen parlementsverkiezingen gehouden.

De regerende conservatieve PiS-partij lijkt de steun te verliezen van hun electoraat op het Poolse platteland, dat al een jaar of twee geleden ontstond toen de overheid de AVP-varkenspest niet onder controle kon krijgen. Bovendien leidt de invoering van EU-regels ertoe dat veel Poolse plattelanders niet langer onder traditionele subsidie-criteria vallen.

Maandag bespreekt de landbouwcommissie van het Europees Parlement de actuele stand van zaken. De landbouwministers van de EU-landen zullen een dag later bijeenkomen in Luxemburg om de kwestie te bespreken. In Roemenië en Polen is de ban op Oekraïense granen inmiddels opgeheven, terwijl ze nog wachten op een definitieve beslissing van de Europese Commissie.