Bij de eerste instemmende reacties op de ruimschootse instemming met de nieuwe Europese Commissie van Ursula Von der Leyen is er nog weinig aandacht voor de vele donkere wolken aan de Europese horizon. Die dreiging bestaat niet alleen uit oude niet-opgeloste dossiers van de nu aftredende Commissie-Jüncker, maar ook uit nieuwe problemen die het VDL-beleid en de 27 EU-commissarissen over zichzelf afroepen.
Als nieuwkomer Von der Leyen met haar drie ervaren supercommissarissen Timmermans, Vestager en Dombrovskis nieuwe wegen wil inslaan, zullen ze eerst hardnekkige EU-blokkades in veel EU-hoofdsteden moeten slechten. Eén zo’n probleem doet zich al meteen volgende week voor, als er overeenstemming moet worden gezocht over de meerjarenbegroting.
Zowel in haar officiële toespraak, als op een persconferentie daarna in Straatsburg, erkende Von der Leyen dat ze over veel beleidsvelden helaas nog niet erg concreet kon worden (omdat de EU-commissarissen, de ministers en de EP-vakcommissies nog nieuw bindend beleid moeten vaststellen), maar maakte ze wel al duidelijk dat er in de meerjarenbegroting hoe dan ook méér geld bíj moet.
Met haar claim voor méér geld keert Von der Leyen zich rechtstreeks tegen rijke maar ook zuinige landen (zoals Nederland en Denemarken). Die landen vinden dat het nieuwe Europese beleid niet betaald mag worden door ophoging van de uitgaven, maar alleen betaald kan worden door ánder EU-beleid af te schaffen.
Ook komen Europolitici uit agrarische Oost-Europese landen nu al met waarschuwingen dat zij begin volgend jaar niet zullen instemmen met ingrijpende herzieningen of bezuinigingen in het gemeenschappelijk landbouwbeleid. En meer in het bijzonder: vermindering van de landbouwsubsidies. Die subsidies vormen een belangrijk onderdeel van het inkomen van veel landbouwers, maar die subsidies maken ook een derde deel uit van alle EU-uitgaven.
Bovendien moeten de landbouwuitgaven ook passen binnen het (nieuwe, nog niet geformuleerde) Europese Klimaat- en Milieubeleid. Dus veel boeren zien de bui al hangen. Dat betekent dat de eerste vice-voorzitter van de Commissie-VDL, de Nederlander Frans Timmermans, greep krijgt op veel geldstromen binnen de plannen van veel van zijn collega’s, ook die van landbouw. En juist in die landen is Timmermans niet de meest populaire EU-politicus. Mogelijk moet hij bij de presentatie van zijn plannen in Budapest of Warschau Von der Leyen voor zijn karretje gaan spannen…
De Nederlandse PvdA-Europarlementariërs in Straatsburg zeiden vandaag met volle overtuiging voor de nieuwe Commissie te hebben gestemd. De Nederlandse sociaaldemocraten zeiden trots te zijn op sociale plannen zoals voor een minimumloon voor een fatsoenlijk bestaan. En is trots op de groene plannen zoals voor de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen.
In de eerste honderd dagen van deze Commissie zorgt Timmermans met zijn Green Deal al voor een wetsvoorstel voor het klimaat. Agnes Jongerius zei daarover: ‘Het totaalplaatje ziet er nu goed uit. We hebben onze commissarissen op zware portefeuilles. Het programma is nog nooit zo progressief geweest. We gaan samen aan de slag voor een betere toekomst voor de mensen van Europa.”
Bas Eickhout (GroenLinks) is ook blij over de Green Deal van deze EU-Commissie, maar voorziet ook problemen in de uitvoering. “De moeilijkheid gaat hem zitten in de uitvoering van het beleid. Er zullen compromissen gesloten moeten worden, er gaat gevochten worden over elk thema, of dat nou biodiversiteit is, landbouw of de circulaire economie. En commissaris Timmermans zal in die gevallen de steun van de Groenen nodig hebben.”
Europarlementariër Peter van Dalen (ChristenUnie) stemde voor de nieuwe Europese Commissie van Ursala von der Leyen: “Ik vind het hoog tijd dat de nieuwe Commissie aan het werk gaat, en vooral werk gaat maken van de Green Deal. Het is urgent dat de Europese Unie met ons allemaal en met alle sectoren nù gaat voor een beter klimaat”.
Daarnaast zal Von der Leyen de komende jaren moeten werken aan een ‘modernisering’ van de EU-procedures en regels, en dat belooft ‘één grote bak ellende’ te worden, zo wordt nu al door velen gevreesd. Zo kent de EU op een aantal belangrijke terrein het unanimiteitsbeginsel. Daarin is bepaald dat een nieuwe wet alleen kan doorgaan als iedereen het er mee eens is. De huidige praktijk betekent dat (relatief) kleine EU-landen om (relatief) kleine bedenkingen (gróte) EU-beslissingen kunnen tegenhouden., soms jarenlang.
,Ik hou mijn hart vast”, zegt Sophie in ’t Veld (D66) in een eerste reactie. ,,Dit is heel duidelijk de commissie van de regéringen van de EU-landen. De Europese regeringen hebben onderling de posten verdeeld, dus ik ben heel bang dat Von der Leyen haar oren laat hangen naar de premiers en de ministers. Terwijl ze juist onafhankelijk moet zijn.” Aan de andere kant moet In Veld wel toegeven dat de kwaliteit van de commissie haar meevalt: ,,Er zitten zeer capabele mensen tussen. Dus ik schort mijn oordeel nog even op.”