Het aanstaande vertrek van de Eerste Vice-voorzitter van de Europese Commissie, de Nederlander Frans Timmermans, komt voor de ploeg van commissievoorzitter Ursula von der Leyen op een hoogst ongelukkig moment. Hij keert terug naar de Nederlandse politiek, mogelijk als nieuwe premier.
Juist nu het er in het laatste jaar van de zittingsperiode op aankomt te oogsten, raakt de Europese Commissie niet alleen een van haar sterspelers kwijt, maar borrelt ook steeds meer verzet op tegen cruciale Green Deal-erfenissen uit de portefeuille van Timmermans.
Nu duidelijk is dat Timmermans dé lijsttrekker van PvdA/GroenLinks wordt, wordt er in Brussel al druk gespeculeerd wie hem moet gaan opvolgen. Trouwens:: moet hij eigenlijk wel voor dat ene jaartje worden opgevolgd ?
Wie gaat komend jaar het dogma ‘Gij zult verduurzamen’ verdedigen?: een tijdelijke vervanger die alleen maar op de winkel past? Wie moet straks de klimaatdossiers van Timmermans verankeren voor de volgende EU-periode 2024 – 2029? Reglementair zou Nederland een nieuwe kandidaat-commissaris moeten voordragen. Maar het Nederlandse kabinet is na het aftreden van VVD-premier Mark Rutte demissionair, en dit soort benoemingen liggen politiek-gezien extra gevoelig.
De Brusselse machinerie zou kunnen vinden dat het werk van Timmermans wel zo’n beetje klaar is, dat het restant wel kan worden afgehandeld door Timmerman’s huidige assistent, dossiervreter Diederik Samsom. Desnoods kan het restant worden doorgeschoven tot nà de Europese verkiezingen (juni 2024), of kan een van de huidige commissarissen ‘Klimaat’ er wel een jaartje bij doen.
Daarbij zal er ongetwijfeld rekening mee worden gehouden dat de komende anderhalf jaar de agri-landbouw en het envi-milieu niet de echte grote topics zullen zijn. Misschien jammer voor de Europese landbouwers maar de EU staat komend jaar voor een aantal andere, crúciale uitdagingen, vooral op het geopolitieke toneel.
Daarbij zijn de handelsbetrekkingen met de Verenigde Staten en met China, de gevolgen van de Brexit, de Russische oorlog in Oekraïne toch echt wel ietsjepietsje belangrijker dan wel of geen glyfosaatverbod. Weliswaar begint de landbouwlobby in Brussel al te hopen dat het vervroegde vertrek van Timmermans ‘van uitstel tot afstel’ gaat leiden. Over de resterende Timmermans-dossiers zijn de meningen nog hogelijk verdeeld.
Zo moeten de LNV-ministers nog instemmen met halvering van chemische middelen in de landbouw. Zo moeten ministers en Parlement het nog eens worden over een vrijwel ontmantelde Natuurherstelwet. Zo moet er nog een besluit komen over minder Nitraatvervuiling in het bodemwater. En zijn er versoepeling van het gebruik van glyfosaat en verruiming van gmo-technieken aangekondigd.
In dat scenario (=nog veel binnen te halen) kàn commissievoorzitter Von der Leyen het resterende Klimaatdossier in eigen hand nemen en zou ze van een dreigende min een plus kunnen maken. In de Brusselse wandelgangen wordt gefluisterd dat Von der Leyen na de Europese verkiezingen graag herbenoemd wil worden. Naar verluidt zijn vooral conservatieve Duitse christendemocraten daar niet zo blij mee. Zij vinden dat Von der Leyen té Timmermans-friendly, te groen is.
Verscheidene Midden-Europese christendemocratische partijen (én EVP-partijleider Weber !) vinden dat de EU een rechtsere koers moet gaan varen, met méér oog voor ‘economie + heden’, en minder nadruk op ‘Green Deal + overmorgen’.
Voor Von der Leyen zou het succesvol aftikken en veiligstellen van de laatste stappen van Timmermans niet alleen een fraai diplomatiek-bestuurlijk resultaat zijn; het zou voor haar ook wel eens een persoonlijke campagnestrategie kunnen zijn.