Het besluit van de Europese Commissie om het importverbod op Oekraïens graan in vijf lidstaten niet te verlengen, heeft geleid tot nieuwe spanningen, eenzijdige embargo’s en nieuwe onvrede onder boeren.
De belofte van Oekraïne om zelf maatregelen te nemen om de export beter te controleren, heeft verschillende buurlanden niet tot rust kunnen brengen.
Nu Oekraïne probeert nieuwe scheepvaartroutes aan de westkant van de Zwarte Zee (door zeegebied van NAVO-landen Roemenië en Bulgarije) in gebruik te nemen, is gisteren voor het eerst een vrachtschip op een (vermoedelijk: afgedreven) zeemijn gevaren. Dat gebeurde tien zeemijl uit de kust. Het schip is niet lek maar de bemanning is met een helikopter van boord gehaald.
Dankzij EU-maatregelen konden de afgelopen maanden Oekraïense landbouwproducten door Bulgarije, Hongarije, Polen, Roemenië en Slowakije over land naar EU-havens worden vervoerd, maar konden ze niet op lokale markten worden verkocht. Die overeenkomst liep afgelopen vrijdag af en de Europese Commissie zag af van verlenging omdat er nu geen marktverstoringen meer waren.
Hongarije zei daarop dat het de grens zou sluiten voor 24 Oekraïense producten. De regering van Polen volgde dit voorbeeld en breidde een Pools embargo uit op Oekraïens graan. De kwestie ligt in Polen bijzonder gevoelig ligt in de aanloop naar de verkiezingen van volgende maand. Slowakije heeft aangekondigd dat het de import van vier grondstoffen, waaronder tarwe, tot het einde van het jaar zal verbieden.
Die maatregelen zijn in strijd met het EU-beleid van één gemeenschappelijke markt.
In reactie daarop zei Kiev dat het bij de Wereldhandelsorganisatie (WTO) rechtszaken had aangespannen tegen de drie buurlanden. EU-landbouwcommissaris Janusz Wojciechowski zei dat hij “behoorlijk verrast was dat Oekraïne deze route koos”, maar de landbouwministers van de meeste EU-landen toonden begin deze week begrip voor de positie van Oekraïne.
Nederland wil dat de Europese Commissie in actie komt nu Polen, Hongarije en Slowakije op eigen houtje Oekraïense landbouwproducten blijven weren. “Ik heb vandaag duidelijk gemaakt dat dit niet de manier is om met Oekraïne om te gaan”, zegt landbouwminister Piet Adema maandag na overleg met zijn EU-collega’s.
De Commissie zou onder meer een strafprocedure kunnen starten die de drie dwarsliggende EU-landen voor de Europese rechter kan brengen. Die kan boetes en dwangsommen opleggen, maar dat neemt minstens enkele maanden in beslag.