Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft bepaald dat regeringen die te weinig doen tegen klimaatverandering het EU-recht op respect voor het privé- en gezinsleven schenden. Het Hoogste Europese Hof gaf daarmee een groep van Zwitserse bejaarden gelijk, maar verwierp op juridisch-technische gronden soortgelijke aanklachten van Portugese jongeren en een Franse burgemeester.
De uitspraak over klimaatschade door nalatigheid van de overheid wordt gezien als een logisch vervolg op eerdere uitspraken in milieuzaken, en wordt nu beschouwd als een “historische” grondslag met betrekking tot de klimaatcrisis, zeggen waarnemers.
Deze zaak was aangespannen door een vereniging van oudere Zwitserse bejaarden die bezorgd zijn over de impact van de opwarming van de aarde op hun gezondheid, en die beweren dat de Zwitserse regering niet genoeg actie onderneemt. Ze voerden aan dat het beleid van hun regering “duidelijk ontoereikend” is om de opwarming van de aarde onder de limiet van 1,5 graden Celsius uit het Akkoord van Parijs te houden.
Het Hof in Luxemburg oordeelde dat de Zwitserse Bondsstaat zijn verplichtingen uit hoofde van het Verdrag inzake klimaatverandering niet was nagekomen.De uitspraak vertoont grote overeenkomsten met twee eerdere uitspraken van Nederlandse rechters. Daarbij werden de Nederlandse Staat en oliemaatschappij Shell na klachten van milieuorganisaties veroordeeld omdat zij onvoldoende hadden gedaan tegen de uitstoot van broeikasgassen.
Een soortgelijke klacht van Portugese jongeren werd door het EU-Hof afgewezen. Hun zaak was niet alleen tegen Portugal gericht, maar tegen alle EU-lidstaten, alsmede tegen Noorwegen, Zwitserland, Turkije, Groot-Brittannië en Rusland. Het was deze geografische spreiding die hun klacht niet-ontvankelijk maakte. Het EHRM oordeelde dat er in het Verdrag geen gronden bestaan voor de door de verzoekers gezochte “extraterritoriale rechtsmacht”.
Een derde zaak was aangespannen door de voormalige burgemeester van de Franse stad Grande-Synthe, Damien Careme. Het klaagt over de ‘tekortkomingen’ van de Franse regering, waardoor zijn stad gevaar loopt door de stijgende zeespiegel. Maar de rechters hebben zijn ‘slachtofferstatus’ afgewezen, omdat hij niet langer in Frankrijk woont – omdat hij naar Brussel is verhuisd als lid van het Europees Parlement.
note: de kop boven dit artikel is aangepast om te verduidelijken dat het niet gaat om een uitspraak van een EU-Hof in Luxemburg, maar van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens