Europarlement stuurt eigen missie naar corruptie en moord in Malta

Het Europees Parlement stuurt een eigen onderzoeksmissie naar Malta om de staat van de rechtsstaat in het EU-land te onderzoeken. Daartoe is op voorstel van de Europese Groenen besloten vanwege de recente nieuwe ontwikkelingen in het onderzoek naar de moord op de Maltese onderzoeksjournaliste Daphne Caruana Galizia in 2017. Het Europarlement bespreekt de zaak in december.

Het parlement stuurde niet lang na de moord ook al een missie naar Malta, waarbij ook toen al zorgen werden uitgesproken over corruptie en de onafhankelijkheid van het onderzoek. Het Europees Parlement zei vorig jaar niet te rusten voordat de verantwoordelijken zijn berecht. De nieuwe missie moet zich ook richten op eventuele banden van premier Muscat met de moord, vinden onder meer de Groenen. Hij zou betrokkenen de hand boven het hoofd hebben gehouden.

Ook de Nederlandse parlementariër Pieter Omtzigt heeft zich vastgebeten in de zaak. Als rapporteur van de Raad van Europa heeft hij eerder dit jaar in een eigen onderzoek ernstige tekortkomingen vastgesteld bij de rechtsstaat in Malta en zware kritiek op Muscat geuit. Omtzigt ziet ernstige gebreken in de Maltese rechtsstaat. Er is sprake van enorme belangenverstrengeling in de Maltese politiek. Premier Joseph Muscat benoemt rechters, de politiechef en ministers. Daarnaast is de controle van het parlement op de regering onvoldoende.

De misstanden in Malta vormen ook een bedreiging voor de rest van de Europese Unie. Malta ligt in het buitenland al jaren onder vuur. Zo staat de dwergstaat bekend als het Panama van de Europese Unie. Multinationals kunnen er miljarden euro’s aan belasting ontwijken, dankzij de zeer lage belastingtarieven. Ook Maltese politici zelf zijn in verband gebracht met belastingontwijking. Zo kwamen in de geruchtmakende Panama Papers de namen voor van twee Maltese ministers. Zij zouden via vennootschappen in Panama geld van een dubieuze energiedeal hebben weggesluisd.

Daarnaast faalt Malta volgens de Europese bankentoezichthouder EBA in het financiële toezicht op witwassen en financiering van terrorisme. Het land handelt daarmee in strijd met de Europese richtlijn van witwassen, schreef de toezichthouder vorig jaar in een vernietigend rapport.

Het eiland verdient sinds 2014 honderden miljoenen euro’s per jaar door Maltese (en dus EU-)paspoorten te verkopen. Voor zo’n 900.000 euro krijgt de koper een Maltees paspoort en wordt daarmee ook een burger van de Europese Unie. Kopers kunnen zonder visum of strenge controles naar EU-landen kunnen reizen, bankrekeningen openen én bedrijven starten. Onafhankelijke onderzoekers hebben dat al ‘een bedreiging voor de gele EU’ genoemd.

Premier Muscat heeft de Maltese regering voor spoedberaad bijeen geroepen. Drie ministers zijn inmiddels opgestapt en de stafchef van premier Joseph Muscat, Keith Schembri, was aanvankelijk ook opgepakt. Een zakenman die zou hebben betaald voor de moord wijst naar Schembri als het brein achter de liquidatie. De stafchef is inmiddels weer vrijgelaten. De zakenman heeft amnestie aangevraagd, in ruil voor medewerking aan het onderzoek.