De staatshoofden en regeringsleiders van de 27 EU-landen zijn het nog niet eens over wat de Europese Unie kan doen tegen de hoge energieprijzen. Dat bleek na afloop van hun top in Brussel, waar ze ongeveer vijf uur over de piek van de energieprijzen hebben gepraat.
De regeringsleiders hebben de Europese Commissie gevraagd enkele onderzoeken in te stellen, onder meer naar de mogelijke oorzaken van de prijsstijgingen, en ook naar mogelijkheden voor gezamenlijke inkoop. Aanstaande dinsdag buigen de Europese energieministers op hun beurt zich over de piek van de energieprijzen. De regeringsleiders zullen het thema opnieuw bespreken tijdens hun top in december.
Aan de Europese Commissie en de Europese financiële waakhond ESMA vragen de regeringsleiders om het functioneren van de gas- en elektriciteitsmarkten en de handel in CO2-uitstootrechten grondig te bestuderen. ‘Vervolgens moet de Commissie beoordelen of bepaald handelsgedrag verdere regelgevende actie vereist’, luidt het.
De maatregelen die de EU-landen eventueel kunnen nemen, mogen niet ten koste gaan van de transitie naar hernieuwbare energiebronnen, zei de Duitse bondskanselier Angela Merkel.
Op korte termijn zijn de EU-landen zelf die het beste maatregelen kunnen nemen om de energiefactuur voor gezinnen en bedrijven te verlichten, bijvoorbeeld door tijdelijke belastingverlichting. Daarover was iedereen het eens. Over de langere termijn lopen de meningen uiteen.
Landen als Duitsland hameren op een goede marktwerking, terwijl Spanje pleit voor structurele maatregelen op Europees niveau om de gasprijs onder controle te houden. Daarbij wordt gedacht aan collectieve inkoop, of gemeenschappelijke voorraden.
De Tsjechische premier Andrej Babis en zijn Hongaarse collega Viktor Orban hadden van de CO2-rechten een punt gemaakt. Landen als Tsjechië en Polen willen hun kolengestookte elektriciteitscentrales openhouden, en houden speculatie en stijgende CO2-prijzen medeverantwoordelijk voor de duurdere energie. Volgens de Commissie is de CO2-handel maar voor een vijfde van de prijsstijging verantwoordelijk.
“De prijs zal elke dag stijgen als dit domme plan niet wordt ingetrokken”, zei de Hongaarse premier Viktor Orban. “Daarom moeten we de emissiehandel stopzetten of opschorten. We moeten terug naar de realiteit.” De Europese Commissie spreekt dit tegen. Voor hen is de Green Deal geen onderdeel van het probleem, maar de oplossing.
Vicevoorzitter Frans Timmermans zei eerder deze week dat de handel in vervuilingsrechten slechts in zeer geringe mate oorzaak is van de stijging van de energieprijzen. Niet alleen de staatshoofden en regeringsleiders houden zich hiermee bezig, maar de komende week ook de ministers van Energie van de EU.