Vooruitlopend op een EU-top die donderdag begint, hebben de vier Visegrad-landen het Finse roulerende voorzitterschap van de Europese Unie bekritiseerd voor een voorstel over de vaststelling van de nieuwe meerjarenbegroting. Polen, Hongarije, Tsjechië en Slowakije zijn het niet alleen niet eens met de ómvang van de begroting, maar ook verwerpen zij de mogelijke boetes voor EU-landen die zich niet aan de EU-regels houden.
Bij het aantreden van een nieuwe Europese Commissie wordt in Brussel regulier ook een nieuwe meerjarenbegroting vastgesteld, die niet alleen gebaseerd is op al bestaande afspraken en procedures. Ook is in het nieuwe meerjaren-rapport geld voor de wensenlijst van de nieuwe Europese Commissarissen opgenomen.
Op grond van al bestaande afspraken wil de EU bij het toekennen van subsidies en fondsen aan landen voortaan ook controleren of zo’n EU-land zich houdt aan bestaande EU-regels. In dit geval dreigen Polen en Hongarije minder subsidies te krijgen omdat hun rechtspraak niet transparant genoeg is, en zij buitenlandse organisaties discrimineren.
EU-voorzitter Finland heeft de afgelopen maanden raadplegingen met alle EU-landen gehad, en ook met de huidige Europese Commissie alsmede met de nieuwe commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Ook zijn de politieke leiders van de fracties in het nieuw-gekozen Europese Parlement geraadpleegd.
Op grond van die raadplegingen wordt in de nieuwe meerjarenbegroting vastgehouden aan het systeem dat ongeveer een derde van de subsidies wordt besteed aan de landbouw, wat daarmee de grootste EU-uitgavenpost blijft. Het is zeer de vraag of het Europarlement dat zal accepteren, omdat die landbouwsubsidies voortaan ook bezien moeten worden vanuit het oogpunt van Duurzaamheid en Klimaatbeleid. Tot nu toe bestond de indruk dat eventuele bezuinigingen zich vooral in deze sector zouden afspelen.
In maart heeft het Europees Parlement advies uitgebracht over de ontwerpbegroting van de Commissie voor 2021-2027. Daarin werd gepleit voor een verhoging van 1 procent naar 1,3 procent van het gezamenlijke bruto nationaal product. In juli volgden de regeringsleiders met hun eigen standpunt. Die willen het maximum houden op de huidige 1 procent. De Europese Commissie zegt dat een groei tot 1,13 procent nodig is. Er zijn besprekingen gaande om in de eerste helft van 2020 overeenstemming tussen de drie EU-gremia te bereiken.
Het Finse voorzitterschap heeft voor de EU-top een document voorbereid om de discussie te vergemakkelijken, op basis van een vragenlijst die het afgelopen juli aan de lidstaten heeft rondgestuurd. Volgens het document verschillen de lidstaten wat betreft de totale bijdrage aan het toekomstige MFK (financieel meerjaren kader) met een bereik tussen 1,00% van het BNI van de EU27 en het voorstel van de Commissie van 1,11%.
Bijgevolg houdt het Finse voorzitterschap vast aan een verdeling tussen een-derde voor industriefondsen, een-derde voor landbouw, en een-derde voor overige beleidsterreinen. Alle overige wensen voor nieuw beleid moeten worden betaald door elders in de begroting te bezuinigen.
Een diplomaat uit een Visegrad-land vertelde journalisten dat hij hoopte dat de Finse notitie niet de basis voor discussie zou zijn, en herinnerde eraan dat ten minste twee van de Visegrad-landen de boete-kwestie als een ‘no-go’ beschouwen. Tegelijkertijd erkende hij dat Nederland zijn instemming met het nieuwe meerjaren-rapport niet zou geven zonder de nieuwe sancties.
De Visegrad-vier hebben ook een gemeenschappelijk standpunt om de opening van EU-toetredingsonderhandelingen door Noord-Macedonië en Albanië krachtig te ondersteunen. Maar een diplomaat erkende dat de Franse oppositie waarschijnlijk niet zou veranderen.