De Europese Commissie presenteerde woensdag haar eigen ideeën voor een twee jaar durende conferentie over modernisering en hervorming binnen de Europese Unie. De Commissie verwacht daarvan geen allesomvattende verdragswijzigingen, of ingrijpende structuuraanpassingen.
De Europese Commissie hoopt de conferentie van start te laten gaan op 9 mei, precies zeventig jaar na de Schuman-verklaring die de aanzet voor de Europese integratie vormde.
Vorige week stelde het Europees Parlement al vast dat die conferentie vooral ‘naar de Europese burgers moet gaan luisteren’. De regéringen van de EU-landen komen volgende week met hún visie op de toekomst van de EU. Vervolgens moeten de drie instellingen het onderling eens raken over de doelstellingen, reikwijdte en de organisatie van de conferentie, die naar verwachting zo’n twee jaar in beslag zal nemen.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen had vorige zomer een conferentie over een verdere democratisering van de Europese Unie beloofd. De conferentie is min of meer een antwoord op al langer smeulende onvrede over het functioneren van EU-instituten. Al kort na zijn aantreden enkele jaren geleden had de jonge, liberale Franse president Macron enthousiast gepleit voor enkele verstrekkende hervormingen en vernieuwingen, die toen door veel andere Europese regeringsleiders nog vriendelijk terzijde werden geschoven.
Voorzitter David Sassoli van het Europees Parlement sprak van een “hoeksteen om het nieuwe Europa op te bouwen”. Volgens hem hebben de crises van de afgelopen tien jaar, zoals de brexit, de beperkingen van het huidige bestuursmodel aangetoond. De EU moet democratischer, transparanter en effectiever, met brede deelname van Europese burgers, besloot hij.
Ook de toenemende anti-Europese stemming in Groot-Brittannië tijdens het Brexit-proces, en de toenemende nationalistische tendensen in sommige Oost-Europese landen maakten steeds meer duidelijk dat aanpassingen in procedures en regeltjes nodig zijn. Daar kwam vorig jaar mei, kort na de Europese verkiezingen nog bij, dat de regeringsleiders en staatshoofden de ‘spitzenkandidaten’ van het Europees Parlement voor hoge EU-functies abrupt aan de kant schoven.
Daarmee herleefde de al tientallen jaren levende ‘strijd om de macht’ tussen de EU-landen en het Europees Parlement wie uiteindelijk de zeggenschap heeft over de uitvoerende organisatie van de Europese Commissie. Bovendien wordt door sommigen gevreesd dat de EU stiekem op zoek is naar meer federalisme en meer nieuwe taken en bevoegdheden.
De Nederlandse Europarlementariër Peter van Dalen (ChristenUnie) toonde zich alvast sceptisch. Volgens hem trekken maar weinigen lessen uit de onvrede die uiteindelijk leidde tot de brexit. De Europese Conservatieven en nationalisten zij van plan een éigen conferentie te gaan houden.