Op de Europese topconferentie eind deze maand gaan de EU-landen besluiten om toetredingsonderhandelingen met Oekraïne en Moldavië te beginnen. Gevreesd wordt dat de pro-Russische Hongaarse premier Viktor Orbán gaat proberen dat tegen te houden; hij is komend half jaar roulerend EU-voorzitter.
De Europese Commissie vindt dat Oekraïne en Moldavië klaar zijn voor EU-toetredingsgesprekken. Beide landen hebben de nodige hervormingen doorgevoerd, zoals het aanpakken van corruptie en het verbeteren van de rechten van minderheden.
Nu ligt de beslissing bij de EU-lidstaten, die unaniem akkoord moeten gaan om de onderhandelingen te starten.
Tijdens een gezamenlijke persconferentie met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in Parijs, riep de Franse president Emmanuel Macron op om de toetredingsgesprekken nog deze maand te beginnen.
Oekraïne diende zijn aanvraag voor EU-lidmaatschap in februari 2022 in, kort na het begin van de Russische oorlog tegen dat land..Moldavië volgde in maart 2022. Beide landen kregen al een jaar later de kandidaat-lidstatus, een opmerkelijk snelle beslissing voor EU-begrippen, mede ingegeven door de agressie van Moskou.
De Europese Commissie gaf afgelopen vrijdag daarnaast een positief advies over de kandidatuur van Montenegro. Brussel raadt de EU-regeringen aan om een intergouvernementele conferentie met Podgorica te houden om de volgende fase van toetreding goed te keuren. Montenegro kreeg die kandidaat-status overigens al vijftien jaar geleden.
Bovendien is nog lang niet gezegd dat Oekraïne binnen één of twee jaar EU-lid zou kunnen zijn, of dat het land eerst nog meer hervormingen moet doorvoeren, hetgeen nog vele jaren kan duren. Ook staat nog niet vast of het een gefaseerd ingroei-model wordt, zoals twintig jaar geleden bij de toelating van tien voormalige Oostbloklanden werd besloten.
Al wel is duidelijk dat de EU het huidige gemeenschappelijke landbouwbeleid fors overhoop zal moeten gooien als landbouw-grootmacht Oekraïne mag toetreden tot de gemeenschappelijke markt. Dan zal ook het hele systeem van EU-landbouwsubsidies moeten worden herzien, zo is de verwachting.
Met de toegenomen geopolitieke druk en interne verdeeldheid binnen de EU, wordt de EU-topconferentie eind deze maand een belangrijke lakmoesproef voor de Europese eenheid en haar vermogen om te reageren op de veranderende veiligheidsdynamiek in Europa.