EU stevent af op groot conflict over subsidie voor nieuwe kerncentrales

De Europese Commissie probeert met een afgezwakt voorstel over investeringen voor nieuwe aardgas en kerncentrales een dreigend conflict tussen EU-landen te voorkomen. De EU-Commissarissen lieten een belastingvoorstel uitlekken waarin investeringen in kernenergie en aardgas in sommige gevallen ‘milieuvriendelijk’ worden genoemd.

Het voorstel is wel opgestuurd naar de EU-landen, maar nog niet officieel openbaar gemaakt en nog niet opgestuurd naar de fracties in het Europarlement. Investeringen in nucleaire installaties zouden volgens de nieuwe EU-belastingregels (‘taxonomie’) enkel een groen etiket krijgen als de nieuwste technologieën worden gebruikt. Ook moet er voldoende geld zijn en een concreet plan voor de opslag en behandeling van het kernafval.

Nieuwe gasgestookte elektriciteitscentrales zouden alleen worden toegestaan als ze veel minder CO2 uitstoten. De nu voorgestelde ‘uitzonderingen’ zouden bovendien alleen voor de komende 20 jaar gelden.

Het voorstel is zeer controversieel en leidde vorige maand al tot  stevige discussies tussen de Europese staatshoofden en regeringsleiders. Frankrijk en een tiental andere landen verdedigen kernenergie, omdat het een hulpmiddel kan zijn in de overgang naar de klimaatneutraliteit die de EU zichzelf tegen 2050 oplegt. Maar onder meer Oostenrijk en Duitsland zijn categorisch tegen, wegens het gevaar van kernafval. 

Het grootste bezwaar van de milieubeweging en veel EU-landen is dat nieuwe gas- en kerncentrales, gefinancierd met steun van Brussel, een rem zetten op de ontwikkeling van écht schone energiebronnen als zon en wind. Zij vrezen dat investeerders hun geld blijven steken in niet-zo-milieuvriendelijke energie, waardoor er minder geld is voor investeringen in innovatie.

De Nederlandse Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks) sprak van ‘ greenwashing’ en zei onlangs ‘ dat we het Verdrag van Parijs dan wel kunnen vergeten’.  Klimaatcommissaris Frans Timmermans zei eerder over subsidies voor nieuwe kerncentrales ‘dat het wat hem betreft niet hoeft’, hoewel Commissievoorzitter Ursula von der Leyen er wel voor pleitte.

De kans dat tegenstanders in de Europese raad een gekwalificeerde meerderheid op de been krijgen om het Commissiestandpunt nog te veranderen, is volgens ingewijden klein. Daarvoor zijn 15 lidstaten nodig die samen 65 procent van de Europese bevolking vertegenwoordigen. De kans op een afwijzende meerderheid in het Europese Parlement zou iets groter zijn.

Het compromis om nieuwe investeringen in gas- en kerncentrales onder strengere voorwaarden soms toe te laten, wordt gezien als een overwinning voor de Franse president Macron. Die pleit daar al jarenlang voor, en is bovendien het komend half jaar voorzitter van de EU.

Juist afgelopen weekeinde gingen in Duitsland drie kerncentrales dicht. Het land houdt er dan nog drie over, die over een jaar sluiten. Duitsland stopt helemaal met kernenergie om stroom op te wekken. Het besluit is al in 2011 genomen. Directe aanleiding was de kernramp in het Japanse Fukushima. 

In Nederland is op dit moment de kerncentrale in het Zeeuwse Borssele de enige die elektriciteit levert. Deze kerncentrale van 485 megawatt zorgt voor zo’n 3 procent van de benodigde elektriciteit in ons land. Het is een oude centrale. Hij stamt uit 1973. De kerncentrale Dodewaard was in 1969 de eerste Nederlandse kernenergiecentrale. In 1997 werd met de elektriciteitsproductie gestopt.