Donderdag komen de regeringsleiders van de EU-landen in Brussel bijeen om te praten over het nieuwe meerjarenbudget. Gezien de grote meningsverschillen zal deze ingelaste financiële top niet leiden tot overeenstemming of een akkoord, maar hooguit tot politieke overeenstemming over de noodzaak tot modernisering van het EU-takenpakket.
Kern van het probleem is dat meerdere landen en politieke leiders erkennen dat de werkwijze en het takenpakket van de al 75 jaar bestaande Europese Unie ‘gemoderniseerd’ moet worden, en dat de EU meér en ándere taken op zich moet nemen. Het Klimaatbeleid, de Green Deal en nieuwe energie, betere bewaking van de buitengrenzen, rechtvaardige verdeling van de opvang van asielzoekers en modern technologiebeleid zijn daar voorbeelden van.
Maar omdat de meeste EU-landen hun jaarlijkse afdracht aan Brussel niet willen verhogen, is er geen geld voor zulke gewenste nieuwe taken, en zal er – dus- moeten worden bezuinigd op de huidige taken. Waarom moet de EU nog steeds doen wat ze al tientallen jaren doen? is daarbij de vraag. Het Europese landbouwbeleid, met 59 miljard euro per jaar goed voor ruim een derde van de totale begroting, is daar een belangrijk onderdeel van. Nederland is één van de landen die vindt dat het budget voor gemeenschappelijk landbouwbeleid GLB wel met een kwart kan worden verminderd.
Juist deze week werd door het doorgaans goed-geïnformeerde tijdschrift Politico onthuld dat er al geruime tijd achter de Brusselse schermen tot op het allerhoogste niveau een strijd woedt om die landbouwsubsidies. De hoogste ambtenaar van de Landbouw-afdeling, de directeur-generaal, verzet zich ertegen dat de beoordeling en toekenning van landbouwsubsidies ondergeschikt wordt gemaakt aan een te snelle transformatie naar de Green Deal. Dat blijkt uit uitgelekte interne mails.
De hoogste agri-ambtenaar in Brussel vindt dat de huidige landbouwsubsidies niet nu al stopgezet of verminderd kunnen worden. Niet stopzetten, maar eerst vaart verminderen, zou hij hebben bepleit. Het valt te verwachten dat vooral Frankrijk en Polen zich zullen verzetten tegen vermindering van de landbouwsubsidies. In het compromis-voorstel dat EU-president Charles Michel heeft gepresenteerd, wordt wel een klein deel van de huidige subsidie weer omgevormd naar directe ‘inkomens-ondersteuning’ aan boeren, en minder geld voor grootschalige agri-concerns.
Eind maart worden voorstellen verwacht over de ‘boer tot bord’-strategie en de biodiversiteitsstrategie 2030. Dit gaat doorwegen in het nieuwe GLB, als het aan de Europese Commissie ligt. De EU-lidstaten moeten straks in hun GLB-plannen opnemen dat minimaal 40% van de uitgaven bijdraagt aan de klimaatdoelstellingen. De Europese Klimaatwet gaat dit verankeren, dus de nieuwe GLB-plannen zullen hoe dan ook getoetst worden aan het klimaatbeleid. Daarom valt niet te verwachten dat over verlaging van de landbouw-uitgaven nu al in Brussel bedragen zullen worden genoemd.
De Nederlandse premier Mark Rutte zal de komende dagen tijdens de speciale EU-top vasthouden aan zijn wens om de Europese begroting en de Nederlandse bijdragen niet te laten groeien. Ook als hij in ruil daarvoor een modernere EU-begroting zou krijgen, wil premier Mark Rutte de afdracht niet laten groeien.
Dat zei Rutte dinsdagavond in een debat in het parlement in Den Haag. Het voorstel dat recent door EU-president Charles Michel is gedaan, moet sowieso van tafel, aldus Rutte. De Nederlandse inzet om de Europese begroting niet te verhogen is volgens Rutte slechts een middel om ervoor te zorgen dat Nederland in ieder geval niet meer gaat betalen dan het nu al doet.
De Europese Commissie wil het EU-budget verhogen naar 1,11 procent van de economie van alle EU-landen bij elkaar. EU-president Charles Michel zet met een compromisvoorstel in op een begroting van 1,074 procent. Voor Nederland komt dat neer op een verhoging van 2 miljard euro. Rutte laat ruimte voor een verhoging van de begroting, als dat maar niet betekent dat Nederland netto meer gaat afdragen.