Het Nederlandse Ministerie van Landbouw waarschuwt boeren en landeigenaren voor oplichting met Europese landbouwsubsidies. Gebleken is dat sommige boeren EU-subsidie aanvragen voor land dat niet van hen is. Het is nog niet duidelijk of er bij de Nederlandse Justitie of bij de Europese Unie aangifte van deze subsidiefraude is gedaan.
De fraude met de EU-landbouwsusbsidies werd afgelopen weekeinde onthuld door Follow the Money (FTM), het platform voor onderzoeksjournalistiek. Het is nog niet duidelijk of er tot vervolging zal worden overgegaan. Ook is van ‘oude gevallen’ niet bekend of ten onrechte verleende subsidies zijn terugbetaald.
Het ministerie raadt landeigenaren daarom aan om zelf subsidies voor hun land aan te vragen voordat fraudeurs ten onrechte gebruik van hun land claimen. Ook wordt grondbezitters geadviseerd om hun land alleen te registreren als het daadwerkelijk (mede-)gebruikt wordt voor agrarische doeleinden.
Als alle landeigenaren hun land zelf registreren, zullen ze merken dat het land al door anderen is geregistreerd, wat op fraude kan wijzen. Dat kunnen eigenaren doen op een website van de Nederlandse overheidsinstantie RVO, die over de verdeling van Europese landbouwsubsidies gaat..
Onderzoeksournalisten van FTM meldden dat op die RVO-website goed te zien is welke gebieden nog niet zijn aangevraagd. Sommige boeren profiteren hiervan. In 2017 meldde Staatsbosbeheer (dat grote natuur- en plattelandsgebieden bezit en beheert) dat boeren ten onrechte duizenden hectaren grond op hun naam hadden geregistreerd.
Het blijkt dat dit nog steeds gebruikelijk is. “Als boeren ten onrechte land claimen voor landbouwsubsidies, is dat fraude en dus strafbaar”, zegt de woordvoerder van het ministerie van Landbouw.
Voor de subsidiebeheerder is het echter onmogelijk om alle subsidieaanvragen op fraude te controleren en te handhaven. Er zijn immers miljoenen stukjes grond in Nederland in gebruik, waarvan sommige gebruikscontracten mondeling overeen zijn gekomen. Het ministerie en de RVO zullen de komende maanden grondeigenaren hier actief op aanspreken. Ook willen de organisaties met de landbouwsector in gesprek over dit probleem.
Het is niet de eerste keer dat de Nederlandse land- en tuinbouw in opspraak komt door oneigenlijk gebruik van Europese subsidies, en het niet-naleven van EU-regels. Eerder is in Nederland onder meer sprake geweest van fraude met (de handel in) mest, bij de registratie van kalveren, in de visserij en in de eieren- en kippenhandel.
Belangrijkste oorzaak lijkt in de meeste fraudegevallen dat de EU-regels op nationaal niveau door de EU-landen zelf moeten worden uitgevoerd en gecontroleerd, en dat de Nederlandse overheid in de meeste gevallen die controle overlaat aan sectorale marktorganisaties. In de meeste gevallen heeft de desbetreffende bedrijfstak daar zelf veel zeggenschap over.