Al binnen enkele weken kan duidelijk worden of de Green Deal en het Europese Klimaatbeleid gaan worden afgeremd. Daar hoeft niet acht maanden op worden gewacht tot de uitslag van de Europese verkiezingen in juni 2024.
Maar niet alleen met de Green Deal, Milieu en Klimaat worden de contouren bepaald van een ànder Europees landbouwbeleid. Bij de start van de Europese verkiezingscampagne zijn er nu al minstens een stuk of acht kwesties die voor de toekomstige EU-landbouw richtinggevend kunnen zijn.
Als eerste komt de benoeming in aanmerking van de Nederlandse minister Wopke Hoekstra tot nieuwe Klimaatcommissaris. Hij heeft in Straatsburg nog een ‘zwaar’ sollicitatiegesprek voor de boeg, vermoedelijk in oktober, vermoedelijk met de envi-milieucommissie van het Europees Parlement.
Als hij te licht wordt bevonden, kan dat worden opgevat als signaal dat het Europarlement wil vasthouden aan de ‘groene’ Klimaatkoers van Frans Timmermans. Als voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie dat óók vindt, kan zij dat al komende woensdag kenbaar maken in haar jaarlijkse ‘Staat van de Unie’-toespraak.
Von der Leyen staat onder druk van haar eigen christendemocraten die mìnder Green Deal en Milieu en méér Landbouw en Platteland willen. Het meest waarschijnlijk is dat Von der Leyen haar vingers er niet aan wil branden, òf ze zou voor een ‘vlucht voorwaarts’ kunnen kiezen.
Geheel los daarvan moet overigens worden afgewacht of de Brusselse politiek in staat zal zijn om het conflict te sussen tussen (de Poolse) landbouwcommissaris Janus Wojciechowski en de overige 26 commissarissen. Hij houdt er een geheel éigen strategie op na als het gaat om de export van Oekraiens graan naar EU-havens. Die ruzie binnen de commissarissenploeg van Von der Leyen kon weleens een kwestie van buigen-of-barsten worden.
Bovendien moet Von der Leyen een week later (19 september) op een EVP-congres in haar ‘eigen’ Duitse deelstaat Beieren een toespraak houden “over de toekomst van de landbouw’’. In de doorgaans conservatieve zuidelijke Duitse deelstaat worden op 8 oktober regionale verkiezingen gehouden.
De uitslag kan een signaal zijn in hoeverre een rechtsere, meer agrarische koers leidt tot de terugkeer van weggelopen CDU/CSU-stemmers. Volgens opiniepeilingen zou in EU-landen sprake zijn van verrechtsing maar dat bleek onlangs in Spanje niet het geval te zijn.
Een week later (15 oktober) worden in Polen parlementsverkiezingen gehouden die ook vrijwel geheel in het teken staan van platteland en landbouw. Ook daar is de vraag of teleurgestelde plattelanders en agrariërs ‘terugkeren’ naar de conservatief-nationalistische PiS-coalitie. De Oekraïense graankwestie, een dreigende grensblokkade en de opstandige EU-Commissaris Wojciechowski zijn lonten in het kruitvat.
En weer een paar weken later (22 november) worden in Nederland Kamerverkiezingen gehouden. Ook daar is het (deels) de vraag of weggelopen CDA’ ers terugkeren, of dat afgehaakte kiezers hun heil zoeken bij nieuwe partijen en nieuwe politici. Nou zullen de uitslagen van verkiezingen in Beieren, Polen of Nederland voor EU-beleid niet echt doorslaggevend zijn, maar wel een mogelijke indicator.
Veel doorslaggevender is de vraag of landbouw-grootmacht Oekraïne zal worden toegelaten tot de Europese Unie. De onderhandelingen daarover beginnen op 16 december. Er staan tien landen op de nominatie voor EU-lidmaatschap; sommigen worden al jarenlang aan het lijntje gehouden.
Binnenkort moeten de EU-landen een knoop doorhakken of de EU niet éérst de eigen huishouding op orde moet brengen. Dat was al min of meer afgesproken na het ‘weglopen’ van de Britten. Als de EU Oekraïne met voorrang versneld gaat toelaten, krijgt dat ongetwijfeld gevolgen voor het gemeenschappelijke landbeleid, hoe dan ook……