Overstromingen na hevige regenval in meerdere Midden-Europese landen hebben tot nu toe het leven gekost aan minstens twintig mensen, en hebben zeer grote schade aangericht. De grote hoeveelheden gevallen regen wordt geweten aan de gestegen watertemperaturen in de Zwarte Zee en de Middellandse Zee. Door klimatologen wordt dit een gevolg genoemd van de opwarming van de aarde.
Duizenden vrijwilligers van het Rode Kruis in Oostenrijk, Tsjechië, Moldavië, Polen en Roemenië werken dag en nacht om te reageren op de behoeften van getroffen mensen. De afgelopen dagen heeft de stortregens in deze landen voor enorme overstromingen gezorgd, wat heeft geleid tot overstroomde huizen, stroomuitval, verstoring van het transport en beschadigde infrastructuur. De Hongaarse premier Orban heeft een voorgenomen bezoek en toespraak in het Europees Parlement uitgesteld tot oktober. In Polen heeft premier Donald Tusk een vorm van noodtoestand uitgeroepen.
Het Europees Parlement in Straatsburg bespreekt naar verwachting woensdag of donderdag een mogelijke hulpoperatie voor de getroffen gebieden. Aanvankelijk was door de EU-politici alleen een schadevergoeding voor boeren geagendeerd vanwege hun schade die ze eerder dit jaar leden door hevige regenval en vroege nachtvorst. Maar de omvang van de huidige, veel grotere ramp, noopt Brussel tot nieuwe stappen.
Over de omvang van de watersnoodramp en de financiële schade bestaat nog geen duidelijk beeld. Tot nu toe komen de meeste berichten vooral uit steden en dorpen, maar van het platteland ontbreekt nog overzicht. De buiten hun oevers getreden rivieren in Midden-Europa denderen vooral in laaggelegen bebouwd gebied door smalle straatjes, maar in iets hoger gelegen buitengebied staan hele weilanden en akkers onder (vervuild) rivierwater.
De televisiebeelden van de huidige wilde rivieren vertonen veel overeenkomsten met de overstromingen die enkele jaren geleden delen van Duitsland en België troffen, tot in Valkenburg (Nederland) aan toe.
” Aangezien Europa veel sneller opwarmt dan de rest van de wereld, staan we voor een mogelijke toekomst waarin dergelijke overstromingen niet meer historisch worden genoemd, maar frequent of zelfs jaarlijks. We moeten ons schrap zetten om ons aan te passen aan deze nieuwe realiteit “, zegt Andreas von Weissenberg, hoofd van Gezondheid, Rampen, Klimaat en Crises in Europa bij het Internationale Rode Kruis.
Een van de zwaarst getroffen gebieden is Neder-Oostenrijk, waar 1.750 mensen hun huizen moeten verlaten en naar tijdelijke opvang moeten. Velen van hen hebben een soortgelijke crisis meegemaakt tijdens de overstromingen van 2002 en zijn nu bang om alles weer te verliezen.
In Tsjechië is een dam van een stuwmeertje gebroken, en in Polen moet een stad van 40.000 inwoners ontruimen. De burgemeester heeft zijn inwoners opgeroepen naar de zolderverdieping te gaan.
In Oost-Roemenië hebben de overstromingen al zes mensenlevens geëist. In de zwaarst getroffen provincies Galati en Vaslui zijn meer dan 5.000 huizen overstroomd en honderden mensen geëvacueerd. Het Roemeense Rode Kruis heeft 20 ton voedsel en drinkwater uitgedeeld en een oproep gedaan voor donaties ter ondersteuning van de getroffen mensen.
Andere landen in de regio, waaronder Duitsland, Hongarije en Slowakije, blijven in opperste staat van paraatheid, waarbij teams van het Rode Kruis samenwerken met lokale autoriteiten en klaar staan om te reageren. De waterstanden – vooral in de Donau, de Elbe en de Oder – zullen naar verwachting in de loop van de week piekhoogten bereiken.
Klimaatwetenschappers zeggen dat ze zich zorgen maken over de schade, maar niet verrast zijn door de intensiteit. Wetenschappers zijn wel voorzichtig met het toeschrijven van de extreme regenval aan menselijke invloed, omdat er zoveel factoren zijn die de waterkringloop beïnvloeden. Hoewel het algemeen bekend is dat warmere lucht meer vocht kan vasthouden, hangt het ook af van hoeveel water er beschikbaar is.
Volgens Sonia Seneviratne, klimaatwetenschapper aan de ETH Zürich, lieten directe analyses van de overstromingen in Midden-Europa zien dat het grootste deel van de waterdamp afkomstig was uit de Zwarte Zee en de Middellandse Zee. Deze gebieden zijn beide warmer geworden als gevolg van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering, waardoor er meer water in de lucht verdampt.
“Gemiddeld neemt de intensiteit van zware neerslaggebeurtenissen met 7% toe voor elke graad opwarming van de aarde”, zei ze. “We hebben nu 1,2 graden Celsius opwarming van de aarde, wat betekent dat zware neerslaggebeurtenissen gemiddeld 8% intenser zijn.”