Polen met ontslag van rechters verder op ramkoers met de EU

Het Poolse parlement heeft een nieuwe stap gezet naar een politiek-juridische confrontatie met de Europese Unie. Het conservatief-nationalistische parlement in Warschau nam de omstreden wet aan waardoor rechters kunnen worden ontslagen als ze kritiek hebben op juridische hervormingen van de regering. De wet was ingediend door de conservatieve regeringspartij PiS, die een absolute meerderheid heeft.

Rechters mogen in de nieuwe wet ook de aanstelling van nieuwe rechters niet bekritiseren of zich uitspreken over politieke zaken. Het wetsvoorstel veroorzaakte de nodige onrust, niet alleen in Polen maar ook in de Europese Commissie en in het Europees Parlement. Ook op andere beleidsterreinen wijst de PiS-regering veel Europese liberale tendensen af. In reactie daarop dreigt de EU met inhouding van EU-subsidies.

Het Poolse hooggerechtshof waarschuwde eerder deze week voor de gevolgen van de wet, die mogelijk een breuk met de EU veroorzaakt. Volgens het hooggerechtshof is die vooral bedoeld om president Andrzej Duda de vrijheid te geven om in mei 2020 een nieuwe voorzitter van het hof te kiezen. Met de nieuwe wet kunnen andere leden geen bezwaar maken tegen de aanstelling door Duda, die wordt gezien als bondgenoot van de PiS.

Pro-Europese burgemeesters van de hoofdsteden van Hongarije, Polen, Slowakije en Tsjechië hebben hierover een samenwerkingsverband gesloten. Ze willen samen aansturen op meer rechtstreekse EU-financiering voor hun lokale projecten en zo hun eigen regeringen passeren.

De burgemeesters van Boedapest, Warschau, Bratislava en Praag noemen hun overeenkomst een “pact van vrije steden”. Ze willen zich inzetten voor “het beschermen en promoten van gezamenlijke waarden als vrijheid, menselijke waardigheid, democratie, gelijkheid, de rechtsstaat, sociale rechtvaardigheid, tolerantie en culturele diversiteit”.

De conservatieve en eurosceptische regeringen van met name Polen en Hongarije hebben een gespannen relatie met de Europese Unie. Brussel verwijt de landen de rechtsstaat te ondermijnen. De vier burgemeesters kiezen nadrukkelijk voor een andere koers.