In Polen hebben alle tien centrumlinkse en liberale oppositiepartijen, samen met een aantal maatschappelijke groeperingen, een akkoord gesloten om de omstreden benoemingen van rechters ongedaan te maken. Ook willen ze daarmee het “verwoestende conflict” met de Europese Unie beëindigen en de uitbetaling van EU-subsidies veiligstellen.
Het Europees Hof van Justitie veroordeelde Polen onlangs tot een boete van een miljoen euro per dag, voor het niet nakomen van een eerdere uitspraak tot schorsing van zijn tuchtkamer voor rechters. Bovendien mag Brussel bij wijze van sanctie nu ook de Poolse landbouw- en herstelsubsidies achterhouden.
De Poolse premier Morawiecki heeft onlangs weliswaar een minder omstreden minister van landbouw benoemd. maar blijft zich verzetten tegen aangescherpte EU-regels voor dierenwelzijn (o.a. kooiverbod. bio-veiligheid) en landbouwvoorschriften. Daardoor wordt verwacht dat de verdeling van EU-landbouwgelden in het nieuwe GLB ook tot problemen tussen Brussel en Watrschau zal leiden.
De ondertekenaars hebben een tienpuntenplan onthuld om de onafhankelijkheid van de Poolse rechterlijke macht te herstellen, wat zij een “sine qua non voorwaarde voor democratie, onafhankelijk verkiezingstoezicht en de bescherming van individuele rechten” noemen.
Als prioriteit roept de overeenkomst op tot het herstel van rechters die kritiek hadden op het gerechtelijke beleid van de PiS-regering en die geschorst werden. Ook wordt de opheffing bepleit van de door de regering ingestelde tuchtkamer van het Hooggerechtshof, die door een aantal internationale en binnenlandse instanties (waaronder het Hooggerechtshof zelf) onwettig wordt geacht.
Het document is ondertekend door tien politieke partijen, waaronder het centristische Civic Platform (PO), het liberale Modern (Nowoczesna), de agrarische Poolse Volkspartij (PSL), de Nieuw Links (Nowa Lewica), Left Together (Lewica Razem) en de centristische Polen 2050 (Polen 2050).
Die zes grotere partijen worden vergezeld door vier kleinere fracties, samen met enkele maatschappelijke en juridische organsaties. Volgens een recente peiling hebben de tien partijen samen meer dan 40% van de zetels in het parlement en bijna 50% van de publieke steun.
De ondertekenaars vinden dat alle nieuwe rechters, die de afgelopen tijd door de conservatief-nationalistische PiS-meerderheid van het parlement zijn benoemd, moeten worden vervangen door rechters die door rechters zijn aangesteld, zoals eerder het geval was.