De extreemrechtse Vrijheidspartij van Oostenrijk (FPÖ) van de omstreden partijleider Herbert Kickl heeft bij de parlementsverkiezingen van afgelopen weekeinde een historische overwinning geboekt. Zijn partij werd met 29 procent van de stemmen de grootste partij, en kan mogelijk de leiding gaan nemen bij de vorming van een nieuwe Oostenrijkse coalitieregering.
Deze stembusuitslag komt overeen met de recente steun voor rechts-populistische bewegingen in EU-landen die zich verzetten tegen immigratie, de Europese Unie, en sancties tegen Rusland vanwege de oorlog tegen Oekraïne. Deze overwinning heeft de FPÖ tot een van de belangrijkste pro-Russische stemmen in Centraal-Europa gemaakt.
Met deze uitslag verloor de coalitie van conservatieven en Groenen de meerderheid. De Oostenrijkse ruk naar rechts komt ook overeen met de recente regionale stembusuitslagen in deelstaten in het oosten van Duitsland. Daar kwam de rechts-radicale AfD als grootste partij uit de bus.
De Oostenrijkse coalitiebesprekingen zullen moeizaam en ingewikkeld zijn. De twee andere grote partijen, de centrumrechtse Oostenrijkse Volkspartij (ÖVP) van Karl Nehammer en de sociaaldemocratische SPÖ, staan huiverig tegenover een coalitie met de partijleider Kickl van de FPÖ.
De conservatief-burgerlijke ÖVP, die met 26% van de stemmen als tweede eindigde, lijkt verdeeld over de vraag of ze met de FPÖ moeten samenwerken of niet. De sociaaldemocratische SPÖ, die 23% van de stemmen kreeg, heeft al duidelijk gemaakt dat zij een samenwerking met de FPÖ uitsluit.
Het is ook mogelijk dat de FPÖ aan de zijlijn blijft, ondanks hun overwinning. Als de ÖVP en SPÖ een coalitie vormen met kleinere partijen, zoals de Groenen of de liberale NEOS, kan de FPÖ buitenspel worden gezet. Deze optie zou echter politiek riskant zijn, omdat de FPÖ dan haar positie als grootste oppositiepartij kan versterken, wat hun invloed op termijn verder zou verstevigen.
De komende weken zullen cruciaal zijn om te bepalen welke richting Oostenrijk zal inslaan en hoe dit de bredere Europese politieke verhoudingen kan beïnvloeden. De mogelijkheid van politieke instabiliteit ligt op de loer, terwijl de Oostenrijkse burgers, en de rest van Europa, toekijken hoe de onderhandelingen zich ontwikkelen.
Internationaal heeft de FPÖ de steun van verschillende andere rechtse partijen in Europa, zoals de Duitse AfD en de Nederlandse PVV, terwijl andere EU-leiders zich zorgen maken over de toenemende invloed van pro-Russische sentimenten in Centraal-Europa. Door de overwinning van de FPÖ, samen met soortgelijke partijen in Hongarije en Slowakije, ontstaat een sterk blok van Rusland-vriendelijke regeringen in de regio.