Nederland heeft samen met Oostenrijk, Zweden en Denemarken eigen voorstellen gepresenteerd voor een Europees corona-herstelfonds. Dat vierlandenplan staat op belangrijke onderdelen lijnrecht tegenover het recent gepubliceerde Frans-Duitse voorstel.
Het voorstel van ‘de vrekkige vier’ kan gezien worden als een reactie op het compromis dat vorige week door de Franse president Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel werd gepresenteerd. Daarmee liggen nu twee voorstellen op de onderhandelingstafel in Brussel.
Politiek-bestuurlijk ligt de focus in EU-gremia na de eerdere noodmaatregelen nu op wederopbouw. De vooruitzichten zijn echter somber. De economie krimpt gemiddeld met 7,4 procent. Ondanks deze dreigende recessie heeft de EU lang gestreden over de financiering van een wederopbouwplan. Bekende breuken ontstonden weer tussen noord en zuid en tussen arm en rijk.
In deze situatie namen Emmanuel Macron en Angela Merkel vorige week het initiatief. Ze stelden een wederopbouwfonds van € 500 miljard voor, inclusief enkele andere EU-aanpassingen. De EU-Commissie moet het geld op de kapitaalmarkt bijeenbrengen en de lidstaten zullen het samen terugbetalen.
Het voorstel van de vier landen komt voorafgaand aan de aangepaste EU-meerjarenbegroting die de weg moet vrijmaken voor het vergaren van honderden miljarden voor economisch herstel. Vooral landen in het zuiden van Europa zijn zwaar getroffen door de coronacrisis. Nederland kreeg eerder scherpe kritiek van de zuidelijke landen omdat Den Haag zich veel te star zou opstellen. Nederland voelt er weinig voor om vele miljarden zonder voorwaarden te geven.
Woensdag presenteert Commissievoorzitter Ursula von der Leyen een herziening van de EU-meerjarenraming 2021-2027, zo is tot nu toe de bedoeling. De vier landen pleiten voor een tijdelijk, eenmalig noodfonds. Dat fonds zou dan búiten de reguliere EU-begroting vallen, en daarmee ook buiten de EU-wetten en EU-bevoegdheden. Daarmee zou ook het Europees Parlement er niets over te zeggen hebben. Uit dat fonds kunnen zwaargetroffen EU-landen maximaal twee jaar een léning aanvragen.
Bedragen worden (nog?) niet genoemd. Eerst moet de Europese Commissie uitzoeken hoeveel geld er precies nodig. Getroffen landen die geld willen, moeten daarvoor zelf met een herstelplan komen. Het steunplan van Merkel en Macron is niet bedoeld als lening, maar als subsidie of gift. De toegestane schuldenlast in Europa mag wat hen betreft worden verhoogd. Dat wil het viertal juist niet.
Volgens Merkel gaat het om een “buitengewone eenmalige krachtsinspanning” om de zwaarst getroffen landen te steunen. Ook willen de vier landen geen extra geld bijdragen aan de meerjarenbegroting van de EU. Zij willen dat deze begroting blijft gelden voor zeven jaar en dat het herstelfonds van twee jaar daar tijdelijk naast loopt.