In Spanje is in april niet alleen de economische bedrijvigheid, met bijvoorbeeld horeca, detailhandel, luchtvaart en toerisme, vrijwel volledig tot stilstand gekomen, maar kon ook de agrarische sector amper blijven draaien.
Spanje heeft wekenlang in bijna volledige lockdown gezeten en is nu langzaam de strenge beperkende maatregelen aan het versoepelen. Enkel mensen die essentieel werk uitvoerden – waaronder landbouwers – mochten de afgelopen weken vrij reizen tussen hun huis en werkplaats. Spanje is één van de grootste exporteurs van groenten en fruit van de Europese Unie.
Het land stelde werkloze Spanjaarden in staat om hun uitkering te behouden als ze als fruitplukker naar het platteland gingen. “Het is een kans voor veel mensen die anders toch maar gewoon thuiszitten”, zei Lorenzo Ramos, algemeen secretaris van de Union of Small Farmers. “Het platteland kan zo een toevluchtsoord worden”, zegt hij. Ook migranten uit het buitenland (meestal Marokkanen ) zijn nodig om alles te kunnen oogsten, van aardbeien, bosbessen, sinaasappels en druiven tot pruimen, tomaten en courgettes.
Aan supermarkten is gevraagd om Spaanse producten ‘op opvallende plekken in de schappen te plaatsen’ en om die levensmiddelen te promoten. Volgens het ministerie is ook aan bedrijven die levensmiddelen distribueren verzocht ‘seizoens- en regioproducten’ te ondersteunen.
De coronacrisis legde daarmee ook een van de mankementen van de landbouwsector in zuidelijke Spaanse provincie Andalusië opnieuw bloot. Eerder protesteerden Spaanse boeren al vanwege de oneerlijke prijsvorming, maar nu is in de lockdown-situatie opnieuw gebleken dat lokale landbouw voor eigen voedselvoorziening van levensbelang is, zo stelde de Spaanse nieuwssite elsaltodiario.com afgelopen weekend in een artikel over de ‘pijnlijke situatie’ van het huidige Andalusische landbouwmodel.
Boeren in de agrarische provincie Andalusië hebben naar eigen zeggen te maken met oneerlijke prijsvorming in de leveringscontracten tussen coöperaties, termijnhandel, grondstoffenleveranciers, agro-voedselbedrijven en supermarktketens. Bovendien worden ze binnen de wereldhandel weggeconcurreerd door fruit en voedsel uit landen met andere kwaliteitsnormen.
De coronacrisis heeft een zwaar stempel gedrukt op hun sector die 6,5 procent van de Andalusische economie representeert. Terwijl de groenteconsumptie tijdens de lockdown in Spanje is toegenomen met 44%, is de groentenprijs voor tuinbouwers juist drastisch gedaald tot wel 77%.
Organisaties in de sector hekelen het verkoopmodel van hun op winst gerichte intermediairs. De Vereniging voor Landbouwers en Veehouders COAG in Andalusië stelde in de lokale media de extreme prijsdaling van groenten aan de kaak, en noemde de prijsdaling beschamend. Dit toont volgens hen eens te meer aan hoe groot het gemis is aan competente controlerende instanties als het om de voedselketen gaat.
De Spaanse agrarische sector, vooral in het traditionele midden- en zuiden van het land, wordt grotendeels nog gevormd door tienduizenden ‘kleine’ familie-landbouwbedrijven. Daarbij komt dat in Spanje veel landbouwbeleid, strategie, productontwikkeling en kwaliteitscontrole niet lándelijk is georganiseerd, maar veel bevoegdheden en budgetten zijn toebedeeld aan regionale en lokale instanties die er veelal belang bij hebben om hun huidige eigen situatie in stand te houden.