Klimaatmaatregelen zijn cruciaal om landbouw- en voedselsystemen toekomstbestendig te maken. Hoewel klimaatregels overal de voedselprijzen beïnvloeden, zijn de verschillen per werelddeel groot. In rijke landen kunnen gestegen productiekosten worden opgevangen in de lange productieketens terwijl in armere landen door ‘onbetaalbare prijsstijgingen’ voedseltekorten kunnen ontstaan.
De stijgende kosten van voedsel worden veroorzaakt door factoren zoals energiekosten, geopolitieke spanningen, arbeidskrapte en mislukte oogsten door klimaatverandering, zo zegt een nieuwe studie van een Duitse universiteit.
Ironisch genoeg is de voedselproductie zelf een grote veroorzaker van klimaatverandering. Maatregelen zoals CO2-beprijzing en verduurzaming van de landbouw, brengen echter kosten met zich mee die zowel fabrikanten als consumenten raken. De vraag is: wie betaalt deze klimaatregels op de voedselproductie?
Volgens een studie van het Potsdam Instituut voor Klimaatonderzoek (PIK) spelen regionale waardeketens een sleutelrol. In rijke landen zoals de VS maken landbouwkosten minder dan 20% uit de totale voedselprijs, tegenover 70% in regio’s zoals Afrika in de Zuidelijke Sahara. Dit verschil illustreert hoe voedselketens wereldwijd functioneren.
De consumptie van verwerkte producten heeft een grote ecologische voetafdruk. In rijke geven inwoners veel uit aan luxe-producten en buiten de deur eten, terwijl basisvoedsel in armere landen een groter deel van het inkomen opslokt. Klimaatmaatregelen hebben daardoor een zware impact op consumenten in lage-inkomenslanden. Producenten in deze regio’s rekenen prijsstijgingen een-op-een direct door, wat de voedselzekerheid bedreigt.
De PIK-studie simuleerde twee scenario’s: een waarin klimaatmaatregelen strikt worden toegepast en een waarin alles bij het oude blijft. In rijke landen stijgen de consumentenprijzen met een factor 1,25 tegen 2050, terwijl de prijzen 2,73 keer hoger worden. In armere landen zijn de effecten ernstiger: consumentenprijzen stegen met een factor 2,45 en producentenprijzen met 3,3.
Zonder ambitieuze klimaatmaatregelen riskeren de wereldbevolking nog hogere voedselprijzen door extreme weersomstandigheden en verstoorde toeleveringsketens. Investeringen in duurzame landbouw en eerlijke CO2-beprijzing kunnen deze uitdagingen helpen te overwinnen. Financiële steun voor kwetsbare bevolkingsgroepen en regio’s is daarbij essentieel om de transitie rechtvaardig te maken en zekerheid te garanderen, zo concludeert de Duitse studie.