Rusland heeft drie Oekraïense marineschepen die een jaar geleden in beslag werden genomen werden in de Straat van Kertsj teruggegeven aan Oekraiene. De drie Oekraïense schepen probeerden destijds via de Straat van Kertsj van de Zwarte Zee naar de Zee van Azov te varen. Na de bezetting van De Krim noemde Moskou die zee-engte Russische wateren.
Russische sleepboten hadden de drie Oekraiense schepen het weekeinde vanuit een haven op de Krim op zee getrokken. De overdracht gebeurde in neutrale wateren van de Zwarte Zee. De internationale gemeenschap had er herhaaldelijk op aangedrongen de schepen weer vrij te geven. De 24 bemanningsleden van de schepen waren begin september al vrijgelaten. Dat gebeurde in het kader van een gevangenenruil tussen Kiev en Moskou.
De teruggave van de schepen gaat vooraf aan een mogelijke ‘eerste’ top tussen Rusland en Oekraiene. Rusland heeft bevestigd dat er op 9 december in Parijs een top komt over het conflict in het oosten van Oekraïne. Die bijeenkomst wordt de eerste ontmoeting tussen de presidenten Vladimir Poetin en Volodymyr Zelenski. Frankrijk en Duitsland bemiddelen.
In het oosten van Oekraiene opereren door Rusland gesteunde rebellen, en volgens onbevestigde berichten ook Russische militairen. De rebellen hebben er een autonome republiek uitgeroepen die door niemand behalve Moskou wordt erkend. Dat is ook het gebied waar de Maleisische MH17 uit de lucht werd geschoten.
De annexatie van de Krim en de Russische invloed in het oosten van Oekraiene worden door de Europese en Atlantische NAVO-landen gezien als een uitbreiding van de Russische inlvoedsfeer naar het zuiden en westen, nadat de afgelopen decennia ook al gebieden van Georgië (Abchazië en Ossetië) en Modalvië (Transnistrië) en Polen en Litouwen (Kalinningrad) Russische westwaartse uitbreidingen werden.
De afgelopen tijd is er voorzichtige toenadering tussen Rusland en Oekraiene. Vorige week trokken Oekraïense troepen en door Rusland gesteunde separatisten zich terug uit twee dorpen in het oosten van Oekraïne. Hoewel de relatie tussen de landen beter is geworden sinds de verkiezing van de nieuwe Oekraïense president Zelensky, is er nog steeds geen overeenstemming.
Voor een eventuele Russische-Oekraiense overeenkomst over dat oostelijke rebellengebied zal Oekraïne hoe dan ook moet beslissen over een of andere vorm van zelfbestuur voor de separatisten-gebieden. Daar bestaat in Oekraïne veel weerstand tegen. En er moeten lokale verkiezingen komen.
Bij het conflict tussen de Oekraïense regeringstroepen en de pro-Russische separatisten in Oost-Oekraïne vielen sinds 2014 al bijna 13.000 doden. De vredesakkoorden van Minsk uit 2015 bleven steeds dode letter, maar sinds de verkiezing van Zelenski in april van dit jaar werd wel vooruitgang genoteerd. Er was de gevangenenruil, en troepen van de strijdende partijen trokken zich ook terug uit bepaalde sectoren langs het front.
De door Rusland gesteunde rebellenoorlog in het oosten, de Russische bezetting en annexatie van schiereiland de Krim, en het neerschieten van de MH17 hebben ook geleid tot diplomatieke spanningen tussen Rusland en de landen van de Europese Unie. Niet alleen de EU-landen maar ook de internationale gemeenschap hebben economische sancties en financiële strafmaatregelen tegen Moskou genomen.
Achter de schermen heeft op allerlei niveaus diplomatiek overleg plaats, maar tot nu toe zonder enig resultaat. Zo wordt door verscheidene Europese leiders bepleit dat Europa toch op een of andere manier politieke overeenstemming zal moeten zoeken met Rusland, en dat de economische sancties ‘niet eeuwig’ in stand kunnen blijven.
Een eventuele overeenstemming tussen Moskou en Kiev (‘om de betrekkingen weer te gaan normaliseren’) zou de weg kunnen vrijmaken voor andere Europese landen om de contacten met Moskou ook weer enigszins tot normale proporties terug te brengen.