De breuk in de Duitse ‘stoplichtcoalitie’ schept nog geen duidelijkheid over een aantal sluimerende wetsvoorstellen. Hooguit is er sprake van enig uitstel, maar nog niet van afstel. En hoe een nieuwe Duitse regering eruit gaat zien, en met welk economisch beleid, daarover valt nog niet veel te zeggen.
Voorstellen van Landbouwminister Cem Özdemir (Groenen) voor meer dierenwelzijn, voor nieuwe mestwetten, een strenger pesticidengebruik en andere milieu- en klimaatwetten zijn al bij het parlement ingediend, en zouden de komende maanden ‘afgehandeld’ kunnen worden. Nu worden ze een paar maanden stilgelegd, maar ze zijn daarmee nog niet van de baan.
Vooralsnog heerst er in de Duitse politiek vooral veel onzekerheid, en kan de situatie per dag omslaan. Zo is de eerste vraag wanneer er verkiezingen moeten worden gehouden. Weliswaar is er nu een breuk met de FDP, maar Scholz kan met een minderheidskabinet tijdelijk door-regeren. Hij wil in januari een knoop doorhakken en in maart verkiezingen houden. De CDU-oppositie wil al deze week duidelijkheid.
De bondskanselier heeft gezegd dat hij pas midden-januari de Bondsdag wil laten stemmen over een ‘vertrouwensmotie’. Scholz zegt dat hij eerst nog een aantal dringende kwesties wil afhandelen, zoals aanstaande donderdag de presentatie van de begroting-2025 (of dat doorgaat, is nu onzeker).
Die begroting is grotendeels opgesteld door de ontslagen minister van Financiën Lindner, maar over onderdelen waren de drie coalitiepartijen het nog niet eens. Het valt niet te verwachten dat de FDP nu voor die begroting zal stemmen.
Daarnaast willen Scholz (SPD) en minister van Economische Zaken Habeck (Groenen) hun economisch stimuleringsplan bij de Bondsdag indienen. Met miljardeninvesteringen willen zij de kwakkelende Duitse economie nieuw leven inblazen. Ook willen SPD en Groenen de Bondsdag nog besluiten laten nemen over uitbreiding van de militaire steun aan Oekraïne.
Als die vertrouwensmotie in januari (zoals te verwachten valt) geen steun krijgt van de FDP, moet bondskanselier Scholz binnen 60 dagen een nieuwe regering presenteren òf nieuwe verkiezingen uitschrijven. In theorie kunnen SPD en Groenen een (beperkte, tijdelijke) coalitie aangaan met de oppositie, tot aan de oorspronkelijke verkiezingsdatum van eind september. Maar CDU-leider Friedrich Merz heeft dat al afgewezen.
Uit recente opiniepeilingen blijkt dat de CDU-oppositie momenteel (met ruim 30%) de grootste partij zou kunnen worden, maar in het oosten van Duitsland komt de rechtsextreme AfD als grootste uit de stembus. Bovendien is het nieuwe BSW-Bündnis van Sahra Wagenknecht daar sterk in opkomst. In drie Oost-Duitse deelstaten wordt na recente regionale verkiezingen al gewerkt aan de vorming van centrumrechtse regeringen van CDU, BSW en AfD.