Door de breuk in de Duitse centrumlinkse coalitie is de afhandeling van een groot aantal wetsvoorstellen stilgelegd. Op 16 december zal kanselier Olaf Scholz (SPD) een vertrouwensmotie in de Bondsdag ter stemming brengen, waarna op 23 februari de Duitsers vervroegd naar de stembus gaan.
Vorige week heeft de CDU/CSU-oppositie gezegd dat zij bereid is met de SPD te praten over een hervorming van de zogeheten schuldenrem. Zo’n anti-inflatie regel was het grote struikelblok waarover FDP-minister van Financiën Christian Lindner werd ontslagen. CDU-oppositieleider Merz maakte duidelijk dat hij een minderheidscoalitie van SPD en Groenen niet zou laten ‘door-regeren’.
Maar de voorzichtige eerste toenadering tussen SPD en CDU/CSU geldt nadrukkelijk niet voor de afhandeling van de landbouwwetten van BMEL-minister Cem Özdemir (Groenen). Dat geldt onder andere voor de al vier jaar in voorbereiding zijnde mestwet, de uitbreiding van de dierenwelzijnsregels en een mogelijke rijkssubsidie voor de modernisering van veestallen. Ook de herziening van de melkprijs-contracten wordt uitgesteld.
Van een paar belangrijke economische en sociale wetten heeft Merz gezegd dat hij voorafgaand aan de verkiezingen wel met de SPD een akkoord wil sluiten. Dat gaat dan om voortzetting van het ‘Deutschlandticket’ (een landelijk bus-en treinabonnement van een paar tientjes per maand), verhoging van sociale uitkeringen, en uitbreiding van de militaire hulp aan Oekraïne.
Ook lijkt CDU/CSU geen blokkade op te werpen voor de economische impuls die Scholz met een aantal industriële topfiguren aan het voorbereiden is. Ook minister van Economische Zaken Robert Habeck (beoogd lijsttrekker van De Groenen) heeft onlangs een eigen economisch herstelplan gepresenteerd.
Oppositieleider Merz heeft afgelopen week klip en klaar gezegd dat CDU/CSU hoe dan ook absoluut niet met de rechtsradicale AfD gaat samenwerken, ook niet als die de grootste partij zou worden. Bij recente deelstaatsverkiezingen in het oosten van Duitsland kwam de AfD als grootste uit de stembus. Merz gaat er van uit dat hij de nieuwe bondskanselier wordt.
Maar door de ingewikkelde (onlangs gewijzigde) Duitse kieswet valt niets te zeggen over de samenstelling van de Bondsdag na 23 februari, en daarmee ook niet over een mogelijke regeringscoalitie en over eventueel nieuw Duits landbouwbeleid. Volgens recente opiniepeilingen haalt CDU/CSU ongeveer 25-30 procent van de stemmen, en SPD 15-20 procent, maar verschilt dat sterk per deelstaat. Daardoor komt mogelijk opnieuw een drie-partijen-coalitie in beeld.