Москва и Киев делают еще один шаг к улучшению отношений

De Russische president Vladimir Poetin heeft zijn voormalige adviseur voor Oekraïne ontslagen. Vladislav Soerkov was de man binnen de Russische regering die verantwoordelijk was voor de relatie met Oekraïne.

De bekendmaking in Moskou volgt op de eerdere aankondiging van de Oekraiense president Zelensky dat Kiev twee officieren van justitie heeft teruggetrokken uit het internationale JIT-team dat de aanslag op vlucht MH17 heeft onderzocht.

Vorige week maakte het Kremlin al bekend dat Dimitri Kozak de rol van Soerkov zou gaan overnemen. Soerkov zou daar volgens bronnen woedend op hebben gereageerd. Moskou en Kiev onderhandelen al een tijdje over de situatie in de oostelijke regio Donbass, en over verbetering van hun betrekkingen.

Soerkov onderhandelde in 2014 met de pro-Russische rebellen in Oost-Oekraïne onderhandeld over de levering van de BUK-raketinstallatie, die het Maleisische passagiersvliegtuig MH17 neerschoot. Die rebellen noemden Soerkov ‘onze man in het Kremlin’.

Vorig jaar, toen het Joint Investigation Team (JIT) de namen van vier verdachten van de aanslag bekend maakte, liet het Nederlandse Openbaar Ministerie ook een onderschept telefoon-fragment horen. Daarin overlegt Soerkov met de toenmalige rebellenleider Aleksandr Borodaj over militaire hulp aan de rebellen. Rusland heeft de autoriteit en de onderzoeksresultaten van het JIT altijd verworpen, mogelijk omdat Moskou destijds niet door Nederland was gevraagd om er zitting in te nemen.

De vorig jaar gekozen nieuwe president van Oekraïne Zelensky heeft herstel van betrekkingen met Rusland tot speerpunt van zijn beleid gemaakt. Beide landen hebben al sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie gespannen en verstoorde verhoudingen, onder meer door de Oekraiense doorvoer van Russische gas naar West-Europa. Daar bovenop kwam tot grote woede van Moskou dat in Oekraine steeds vaker stemmen opgingen om zich aan te sluiten bij de Europese Unie en de NATO. Europese politici voerden daar openlijk campagne voor.

De Russische militaire steun aan de rebellen in het oosten van Oekraiene, en de annexatie van De Krim, vormden het recente dieptepunt. Ter verbetering van de betrekkingen heeft president Zelensky meegewerkt aan een gevangenenruil met Rusland, onder wie een van de verdachten van de aanslag op de MH17.

Dat Zelensky nu zijn onderzoekers uit het JIT-team heeft gehaald wordt door velen gezien als een nieuwe Oekraiense toenadering tot Rusland. Critici zeggen dat Zelensky kennelijk liever goede betrekkingen met Moskou aanknoopt, in plaats van te koersen over nauwe banden met West-Europa.

Over drie weken begint in Nederland het strafproces tegen vier verdachten van het neerschieten van de MH17: drie Russen en een Oekraiener. Zij zullen door de Nederlandse Justitie worden beschuldigd van onder meer moord. Bij de ramp met de vlucht van Amsterdam naar Kuala Lumpur kwamen alle bijna 300 inzittenden om het leven, onder wie bijna tweehonderd Nederlanders.